FATMA AOUANI / LEED Green Associate - Üntes
OSMAN KÜÇÜKOĞLU / Enerji Sistemleri Mühendisliği - Gazi Üniversitesi

Yeşil Binalarda su yönetimi LEED sertifikasının temel bölümlerinden birini oluşturmaktadır. Su yönetimi sayesinde 2015 ve 2018 yılları arasında ABD'de LEED sertifikalı binalarda su tasarrufunun 149.500.000 dolar olduğu tahmin edilmektedir. Bina su tüketiminin azalmasıyla orantılı olarak LEED sertifika puanları da artış göstermektedir.

LEED V4, su verimliliği yönetmeliğinde (WE) suyun bina dışı kullanımı, bina içi kullanımı, özel kullanımı ve su tüketiminin ölçülmesi ön koşullar ve krediler başlıklarında değerlendirilmektedir. Buradaki en önemli amaç, kullanım suyunun tasarruflu tüketilmesidir. Bu tüketimle birlikte yağmur suyu, gri su ve bunlara benzer alternatifl erden de faydalanılması önem taşımaktadır.

LEED V4 sertifikası için “Bina dışı su kullanımının azaltılması” ön koşulunun sağlanması gerekmektedir. Bu ön koşul için peyzaj sulamasında yüzde 30 daha az su tüketen bir sulama sistemi kurulmalı ya da Xeriscaping (Kurakçıl Peyzaj) yöntemleri kullanılmalıdır. Kurakçıl peyzaj yöntemi kullanılırsa LEED V4 sertifikası için fazladan 2 puan daha kazanılır ve peyzaj için su ihtiyacı iki yıl içinde ortadan kalkmaktadır.

Gelişen sanayileşme ve nüfus artışıyla su kaynaklarının azlığı 1950’li yıllarda fark edilmiştir. Bu sebeple Xeriscaping (Kurakçıl Peyzaj) araştırmaları ortaya çıkmıştır. Yeşil alanların sulanmasında “Doğal Peyzaj Düzenleme/Natural Landscaping”, “Suyun Akılcı Kullanımı/Wwater-wise, Water-smart, “Su Etkin Peyzaj Düzenlemesi (Water-effi cent Landscaping)” gibi başlıklar altında araştırmalar yapılmaktadır. Bu araştırmalar neticesinde 1981 yılında ABD’nin Colorado eyaletinde Xeriscape (Kurakçıl Peyzaj) ortaya çıkmıştır. Günümüzde Yeşil Binalarda ve kurakçıl alanların peyzaj düzenlemesinde Xeriscape araştırmalarından fayda sağlanmaktadır. Aşağıda çeşitli kaynaklardan yaptığımız araştırmalar neticesinde Türkiye’de bulunan Xeriscaping bitkilerinden bahsedilecektir. Bu çalışmada istilacı bitkilere değinilmemiştir. Yalnızca Türkiye koşullarında yetişebilen yerli bitkiler üzerinde araştırma yapılmıştır.

AĞAÇLAR

Aesculus Hippocastanum

Genellikle at kestanesi olarak bilinen, yapraklarını döken bir ağaç türüdür. 36 metreye kadar ulaşabilir.

Cercis

Görsel olarak renk şöleni oluşturan bir ağaçtır. Judas ağacı olarak da bilinir. 15 metre uzunluğa ulaşabilir. İlkbahar aylarında yapraklarından önce efl atun pembe çiçekler açar.

Cotinus Coggygria (Smoketree)

5-7 metre uzunluğuna ulaşabilir. Düzensiz bir alışkanlıkla büyür. Yapraklar 3-8 cm uzunluğunda oval, yeşil mumlu siyenli parlaktır.

Populus Tremula

Çok sağlam bir türdür. Uzun soğuk kışlara ve kısa yazlara tahammül edebilir. Bir metre çapına ve 10 metre boyuna ulaşabilir.

Robinia Pseudoacaia

Kara çekirge olarak bilinen bir ağaçtır. Tohumları sincap, bıldırcın ve diğer kuşlar tarafından yenebilir.

Diğer ağaç isimleri ise Acer Campestre (Field Maple), Acer Galabrum, Acer Tataricum (Tatar Maple or Tatarian Maple), Betula Nigra (Black Birch, River Birch, Water Birch), Catalpa Speciose, Celtis Orientalis, Crataegus Crus-Galli, Elaeagnus Angustifolia, Fraxinus Americana, Ginkgo Biloba, Gleditsia Triancanthos (Honey Locust), Hippophae Rhamnoides (Sea-Buckthorn), Koelreuteria Paniculata, Lriodendron Tulipifera, Pyrus (Pear Tree), Quercus Robur, Quercus Rubra, Sambucus, Sophora Japonica, Syringa Vulgaris, Ulmus Pumila, Ulmus Parvifolia.

ÇALILAR

Buxus Sempervirens

Bu tür çalılar kireç taşının bol olduğu topraklarda yetişebilir. Ayrıca Akdeniz Bölgesi gibi açık kuru ormanlarda da yetişebilir.

Campsis Radicans

Bol çiçekli bir ağaçtır. Çiçeklerini özellikle sinek kuşları çok sever ve yuvalanmaya çalışır. Çiçekleri olgunlaştıkça dökülür ve çevreye tohum bırakır. Bu tohumlar tabakalaştıkça kolayca yetişir.

Jasminum

Yasemin olarak da bilinir. Yapraklarını döken ve yapraklarını dökmeyen türleri vardır. Sarmaşık olarak dikey şekilde yayılır.

Diğer çalı isimleri ise Berberis Thunbergii, Buddleia Davidii, Caragana Arborescens, Cotoneaster, Hedera Helix, Ligustrum (Privet), Lonicera Tatarica, Lycium, Mahonia Aquifolium, Parthenocissus Tricuspidata, Prunus Laurocerasus, Pyracantha Coccinea, Rhus Glabra, Rhus Typhina, Rhus Trilobata, Rosmarinus Officinalis, Spiraea, Symphoricarpus, Tamarix, Viburnum, Vinca Major/Minör, Yucca Flamentosa.

ÇİÇEKLER

Türkiye şartlarında kurakçıl peyzaja uygun olan çiçekler: Achillea, Alchemilla Mollis, Anemone Sylvestris, Aquilegia, Artemisia Schmidtiana, Alyssum Saxatile, Bergenia Cordifolia, Campanula, Centaurea Dealbata, Centranthus Ruber, Cerastium Tomentosum, Coreopsis Grandiflora, Echinacea Purpurea, Eschscholzia Californica, Euphorbia Polychroma (Or Euphorbia Epithymoides), Festuca Glauca, Gaillardia Aristata, Gazania Linearis, Helianthemum Nummularium, Hemerocallis (Daylily), Iberis Sempervirens, Iris Germanica, Kniphofia Uvaria, Lamium Maculatum, Lavandula Angustifolia, Liatris Spicata, Linum Perene, Nepeta Faassenii, Phlox Subulata, Salvia Argentea, Salvia Nemorosa, Santolina Chamaecyparissus, Saponaria Ocymoides, Sedum, Sempervivum, Stachys Lanata, Teucrium Chamaedrys, Thymus Serpyllum, Veronica.

ÇİMLER

Türkiye şartlarında kurakçıl peyzaja uygun olan çimler: Agropyron Cristatum, Festuca Arundinacea, Poa Pratensis.

Kurakçıl peyzaj uygulamalarına genel olarak baktığımızda bitkilerin ilk 2 yıldan sonra su ihtiyacı olmayacağından binalarda yüzde 20-60 arasında su tasarrufu sağlanacaktır. Bu sebeple maliyet ve su sarfiyatından çekinmeden binalara daha fazla yeşil alan kazandırılabilir. Binalarda yeşil alanların çoğaltılmasıyla doğal hayat desteklenir, ısı adası oluşumu azalır, görsel olarak daha estetik çevreler elde edilir, atmosferdeki CO2 oranı azalır.

Ayrıca kurakçıl peyzaj bitkileriyle binaların çatıları da yeşillendirilebilir. Yeşil çatılar sayesinde binada doğal ısı yalıtımı oluşturulur. Bu uygulamayla LEED sertifikasyonunda Enerji ve Atmosfer bölümünden puan kazanılır. Ayrıca LEED enerji ve atmosfer alanından bina cephelerinin önünde yetiştirilen, kışın yapraklarını dökerek güneş ışınlarına yol açan, yazın yapraklarını açarak güneş ışınlarının binaya ulaşmasını belirli ölçülerde engelleyen ağaçlar sayesinde de enerji tasarrufu sağlanabilir.