FATMA AOUANI / LEED Green Associate - Üntes
OSMAN KÜÇÜKOÄžLU / Enerji Sistemleri MühendisliÄŸi - Gazi Üniversitesi

YeÅŸil Binalarda su yönetimi LEED sertifikasının temel bölümlerinden birini oluÅŸturmaktadır. Su yönetimi sayesinde 2015 ve 2018 yılları arasında ABD'de LEED sertifikalı binalarda su tasarrufunun 149.500.000 dolar olduÄŸu tahmin edilmektedir. Bina su tüketiminin azalmasıyla orantılı olarak LEED sertifika puanları da artış göstermektedir.

LEED V4, su verimliliÄŸi yönetmeliÄŸinde (WE) suyun bina dışı kullanımı, bina içi kullanımı, özel kullanımı ve su tüketiminin ölçülmesi ön koÅŸullar ve krediler baÅŸlıklarında deÄŸerlendirilmektedir. Buradaki en önemli amaç, kullanım suyunun tasarruflu tüketilmesidir. Bu tüketimle birlikte yaÄŸmur suyu, gri su ve bunlara benzer alternatifl erden de faydalanılması önem taşımaktadır.

LEED V4 sertifikası için “Bina dışı su kullanımının azaltılması” ön koÅŸulunun saÄŸlanması gerekmektedir. Bu ön koÅŸul için peyzaj sulamasında yüzde 30 daha az su tüketen bir sulama sistemi kurulmalı ya da Xeriscaping (Kurakçıl Peyzaj) yöntemleri kullanılmalıdır. Kurakçıl peyzaj yöntemi kullanılırsa LEED V4 sertifikası için fazladan 2 puan daha kazanılır ve peyzaj için su ihtiyacı iki yıl içinde ortadan kalkmaktadır.

GeliÅŸen sanayileÅŸme ve nüfus artışıyla su kaynaklarının azlığı 1950’li yıllarda fark edilmiÅŸtir. Bu sebeple Xeriscaping (Kurakçıl Peyzaj) araÅŸtırmaları ortaya çıkmıştır. YeÅŸil alanların sulanmasında “DoÄŸal Peyzaj Düzenleme/Natural Landscaping”, “Suyun Akılcı Kullanımı/Wwater-wise, Water-smart, “Su Etkin Peyzaj Düzenlemesi (Water-effi cent Landscaping)” gibi baÅŸlıklar altında araÅŸtırmalar yapılmaktadır. Bu araÅŸtırmalar neticesinde 1981 yılında ABD’nin Colorado eyaletinde Xeriscape (Kurakçıl Peyzaj) ortaya çıkmıştır. Günümüzde YeÅŸil Binalarda ve kurakçıl alanların peyzaj düzenlemesinde Xeriscape araÅŸtırmalarından fayda saÄŸlanmaktadır. AÅŸağıda çeÅŸitli kaynaklardan yaptığımız araÅŸtırmalar neticesinde Türkiye’de bulunan Xeriscaping bitkilerinden bahsedilecektir. Bu çalışmada istilacı bitkilere deÄŸinilmemiÅŸtir. Yalnızca Türkiye koÅŸullarında yetiÅŸebilen yerli bitkiler üzerinde araÅŸtırma yapılmıştır.

AÄžAÇLAR

Aesculus Hippocastanum

Genellikle at kestanesi olarak bilinen, yapraklarını döken bir aÄŸaç türüdür. 36 metreye kadar ulaÅŸabilir.

Cercis

Görsel olarak renk ÅŸöleni oluÅŸturan bir aÄŸaçtır. Judas aÄŸacı olarak da bilinir. 15 metre uzunluÄŸa ulaÅŸabilir. Ä°lkbahar aylarında yapraklarından önce efl atun pembe çiçekler açar.

Cotinus Coggygria (Smoketree)

5-7 metre uzunluÄŸuna ulaÅŸabilir. Düzensiz bir alışkanlıkla büyür. Yapraklar 3-8 cm uzunluÄŸunda oval, yeÅŸil mumlu siyenli parlaktır.

Populus Tremula

Çok saÄŸlam bir türdür. Uzun soÄŸuk kışlara ve kısa yazlara tahammül edebilir. Bir metre çapına ve 10 metre boyuna ulaÅŸabilir.

Robinia Pseudoacaia

Kara çekirge olarak bilinen bir aÄŸaçtır. Tohumları sincap, bıldırcın ve diÄŸer kuÅŸlar tarafından yenebilir.

DiÄŸer aÄŸaç isimleri ise Acer Campestre (Field Maple), Acer Galabrum, Acer Tataricum (Tatar Maple or Tatarian Maple), Betula Nigra (Black Birch, River Birch, Water Birch), Catalpa Speciose, Celtis Orientalis, Crataegus Crus-Galli, Elaeagnus Angustifolia, Fraxinus Americana, Ginkgo Biloba, Gleditsia Triancanthos (Honey Locust), Hippophae Rhamnoides (Sea-Buckthorn), Koelreuteria Paniculata, Lriodendron Tulipifera, Pyrus (Pear Tree), Quercus Robur, Quercus Rubra, Sambucus, Sophora Japonica, Syringa Vulgaris, Ulmus Pumila, Ulmus Parvifolia.

ÇALILAR

Buxus Sempervirens

Bu tür çalılar kireç taşının bol olduÄŸu topraklarda yetiÅŸebilir. Ayrıca Akdeniz Bölgesi gibi açık kuru ormanlarda da yetiÅŸebilir.

Campsis Radicans

Bol çiçekli bir aÄŸaçtır. Çiçeklerini özellikle sinek kuÅŸları çok sever ve yuvalanmaya çalışır. Çiçekleri olgunlaÅŸtıkça dökülür ve çevreye tohum bırakır. Bu tohumlar tabakalaÅŸtıkça kolayca yetiÅŸir.

Jasminum

Yasemin olarak da bilinir. Yapraklarını döken ve yapraklarını dökmeyen türleri vardır. Sarmaşık olarak dikey ÅŸekilde yayılır.

DiÄŸer çalı isimleri ise Berberis Thunbergii, Buddleia Davidii, Caragana Arborescens, Cotoneaster, Hedera Helix, Ligustrum (Privet), Lonicera Tatarica, Lycium, Mahonia Aquifolium, Parthenocissus Tricuspidata, Prunus Laurocerasus, Pyracantha Coccinea, Rhus Glabra, Rhus Typhina, Rhus Trilobata, Rosmarinus Officinalis, Spiraea, Symphoricarpus, Tamarix, Viburnum, Vinca Major/Minör, Yucca Flamentosa.

ÇÄ°ÇEKLER

Türkiye ÅŸartlarında kurakçıl peyzaja uygun olan çiçekler: Achillea, Alchemilla Mollis, Anemone Sylvestris, Aquilegia, Artemisia Schmidtiana, Alyssum Saxatile, Bergenia Cordifolia, Campanula, Centaurea Dealbata, Centranthus Ruber, Cerastium Tomentosum, Coreopsis Grandiflora, Echinacea Purpurea, Eschscholzia Californica, Euphorbia Polychroma (Or Euphorbia Epithymoides), Festuca Glauca, Gaillardia Aristata, Gazania Linearis, Helianthemum Nummularium, Hemerocallis (Daylily), Iberis Sempervirens, Iris Germanica, Kniphofia Uvaria, Lamium Maculatum, Lavandula Angustifolia, Liatris Spicata, Linum Perene, Nepeta Faassenii, Phlox Subulata, Salvia Argentea, Salvia Nemorosa, Santolina Chamaecyparissus, Saponaria Ocymoides, Sedum, Sempervivum, Stachys Lanata, Teucrium Chamaedrys, Thymus Serpyllum, Veronica.

ÇÄ°MLER

Türkiye ÅŸartlarında kurakçıl peyzaja uygun olan çimler: Agropyron Cristatum, Festuca Arundinacea, Poa Pratensis.

Kurakçıl peyzaj uygulamalarına genel olarak baktığımızda bitkilerin ilk 2 yıldan sonra su ihtiyacı olmayacağından binalarda yüzde 20-60 arasında su tasarrufu saÄŸlanacaktır. Bu sebeple maliyet ve su sarfiyatından çekinmeden binalara daha fazla yeÅŸil alan kazandırılabilir. Binalarda yeÅŸil alanların çoÄŸaltılmasıyla doÄŸal hayat desteklenir, ısı adası oluÅŸumu azalır, görsel olarak daha estetik çevreler elde edilir, atmosferdeki CO2 oranı azalır.

Ayrıca kurakçıl peyzaj bitkileriyle binaların çatıları da yeÅŸillendirilebilir. YeÅŸil çatılar sayesinde binada doÄŸal ısı yalıtımı oluÅŸturulur. Bu uygulamayla LEED sertifikasyonunda Enerji ve Atmosfer bölümünden puan kazanılır. Ayrıca LEED enerji ve atmosfer alanından bina cephelerinin önünde yetiÅŸtirilen, kışın yapraklarını dökerek güneÅŸ ışınlarına yol açan, yazın yapraklarını açarak güneÅŸ ışınlarının binaya ulaÅŸmasını belirli ölçülerde engelleyen aÄŸaçlar sayesinde de enerji tasarrufu saÄŸlanabilir.