Yeşil Binalarda Yaprak Alan Analizi (LAI) ile Bina Enerji Tüketimi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi
Ar. Gör. Mehmet Furkan ÖZBEY
Doç. Dr. Cihan TURHAN
1. GÄ°RÄ°Åž
YeÅŸil Binaların Önemi BirleÅŸmiÅŸ Milletler, sürdürülebilir kalkınma hedefleri kapsamında, ÅŸehirleri ve insan yerleÅŸimlerini kapsayıcı, güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlamaktadır. YeÅŸil binalar, bu hedeflere ulaÅŸmak için önemli bir araçtır. Dünya genelinde birçok ülke, yeÅŸil bina standartlarını ve sertifikasyonlarını teÅŸvik eden politikalar geliÅŸtirmiÅŸtir. ÖrneÄŸin, LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) [9] ve BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) [10] gibi sertifikasyon sistemleri, yeÅŸil bina uygulamalarını teÅŸvik eden önemli araçlardır. Aynı zamanda Avrupa BirliÄŸi, kentsel çevre sorunlarının yanı sıra sosyal sorunlar için de DoÄŸa Tabanlı Çözümler (NbSs) sunmaktadır [11]. Türkiye'de, Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan "Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi" ile binaların enerji verimliliÄŸi artırılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca, Türkiye'de yeÅŸil bina sertifikasyon sistemleri (örneÄŸin, ÇEDBÄ°K BEST YeÅŸil Bina Sertifikası [12]) kullanılmakta ve bu sistemler, binaların çevresel etkilerini azaltmayı hedeflemektedir. Bu baÄŸlamda, yeÅŸil binalar hem enerji tasarrufu saÄŸlayarak ekonomik faydalar sunmakta hem de çevresel sürdürülebilirliÄŸi desteklemektedir.
YeÅŸil Bina Tasarımı ve Sürdürülebilirlik YeÅŸil duvar ve çatı uygulamaları enerji tüketimini azaltarak, binaların özellikle soÄŸutma ihtiyaçlarını düÅŸürürken, bitkilerin fotosentez yoluyla oksijen üretmesi, hava kalitesini iyileÅŸtirmeye katkı saÄŸlar. Ayrıca, yeÅŸil duvarlar ve çatılar, yaÄŸmur suyunu emerek su taÅŸkınlarını önleyebilir ve yerel su döngüsünü destekleyebilir. Estetik olarak da çekici olan bu uygulamalar, binaların deÄŸerini artırır ve ÅŸehirlerdeki yeÅŸil alan eksikliÄŸini giderir. Makro ve kentsel açıdan, yeÅŸil duvar ve çatı kentsel sıcaklıkları düÅŸürür ve dış mekân ısıl konforunu iyileÅŸtirir [13-15]. Öte yandan, kapalı yapı çevrelerinin mikro iklimi, yeÅŸil duvar ve çatı uygulamalarıyla düzenlenebilir [16-20]. ÖrneÄŸin, Charoenkit ve Yiemwattana [16], yeÅŸil ve canlı duvarların (koyu yeÅŸil ve sarı yeÅŸil duvarlar) referans binaya kıyasla Akdeniz ikliminde soÄŸutma enerji talebini %37,3 oranında azaltabileceÄŸini belirtmiÅŸtir. YeÅŸil duvar uygulamaları, aynı zamanda kullanıcıların ısıl konforunu da iyileÅŸtirebilir. ÖrneÄŸin, Li ve arkadaÅŸları [17], Chenzhou Åžehri/Çin'de ısıl konforu iyileÅŸtirmek için yeÅŸil duvar kullanmış ve yazarlar, bu modüler sistemin ısıl konforu %26,6 oranında iyileÅŸtirdiÄŸini sonucuna varmıştır. BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu'nun ÅŸehirleri ve binaları daha dirençli ve sürdürülebilir hale getirme ana hedeflerinden biri düÅŸünüldüÄŸünde [18], uygun iyileÅŸtirme stratejilerinden biri, binalara yeÅŸil duvar ve çatı uygulamaktır. Bu amaçla, Assimakopoulos ve arkadaÅŸları [18], Atina/Yunanistan'da bir vaka çalışmasını yeÅŸil duvar uygulayarak analiz etmiÅŸlerdir. Yazarlar, bina zarfında Sedum, Çim ve Çimen kullanmış ve yeÅŸil duvar uygulamasıyla binanın soÄŸutma yükünün %3,1 oranında azaldığını sonucuna varmıştır. Benzer ÅŸekilde, Razzaghmanesh ve Razzaghmanesh [19], binalarda yeÅŸil duvarlar uygulayarak ortam hava sıcaklığının 1,8°C'ye kadar düÅŸebileceÄŸini göstermiÅŸtir. Bir diÄŸer çalışmada Olivieri ve arkadaÅŸları [20], Madrid/Ä°spanya'daki duvarların yüzey sıcaklığının, mevcut duvarlara ekstra bir bitki katmanı ekleyerek 6,4°C düÅŸtüÄŸünü belirtmiÅŸtir. Jamei ve arkadaÅŸları [21], yeÅŸil çatının tasarım unsurlarının enerji tasarrufu potansiyelini önemli ölçüde etkilediÄŸini ve bu etkinliÄŸin, ılıman iklim bölgelerindeki hâkim iklim koÅŸullarından güçlü bir ÅŸekilde etkilendiÄŸini belirtmektedir. JunJun ve arkadaÅŸları [22], farklı yeÅŸil çatı bitkilerinin soÄŸutma etkilerini araÅŸtırmak için bir çalışma yapmışlardır. Ancak, bu çalışma yalnızca 4 bitki türünü içermektedir.
Pasif Sürdürülebilirlik Stratejileri YeÅŸil duvarlar ve çatılar, doÄŸal bir ısıl yalıtım saÄŸlar. Bitkilerin ve toprak tabakasının oluÅŸturduÄŸu ek yalıtım katmanı, bina yüzeyine gelen ısıyı emer ve dış ortamdan gelen sıcaklık dalgalanmalarını azaltır. Bu, kışın ısı kaybını ve yazın ısı kazancını azaltarak, enerji tüketimini düÅŸürür ve iç mekân sıcaklıklarını daha dengeli hale getirir. Isıl yalıtımın artırılması, binaların enerji performansını iyileÅŸtirir ve ısıtma-soÄŸutma maliyetlerini azaltır. Bir diÄŸer yandan bitkilerin transpirasyon adı verilen bir süreçle su buharı salınımı yapması, çevredeki havanın sıcaklığını düÅŸürerek doÄŸal bir soÄŸutma etkisi yaratır. Bu olaya buharlaÅŸmalı soÄŸutma ismi verilmektedir. BuharlaÅŸmalı soÄŸutma, özellikle sıcak iklimlerde binaların soÄŸutma ihtiyacını azaltır ve enerji tasarrufu saÄŸlar. YeÅŸil duvar ve çatı uygulamaları, buharlaÅŸmalı soÄŸutma yoluyla iç mekân sıcaklıklarını düÅŸürerek ısıl konforu artırır ve enerji tüketimini optimize eder. YeÅŸil duvarlar ve çatılar, güneÅŸ ışınlarını engelleyerek bir gölgeleme etkisi oluÅŸturur ve bina yüzeylerinin doÄŸrudan güneÅŸ ışığına maruz kalmasını önler. Bitkiler, gölgeleme saÄŸlayarak binaların ısınmasını engeller ve iç mekân sıcaklıklarını düÅŸürür. Bu, yaz aylarında soÄŸutma ihtiyacını azaltır ve enerji tasarrufu saÄŸlar. Gölgeleme etkisi, aynı zamanda binaların dış cephelerinin korunmasını saÄŸlar ve yapı malzemelerinin ömrünü uzatır. YeÅŸil duvar ve çatı uygulamaları, rüzgâr hızını azaltarak bina çevresindeki soÄŸuk hava akımlarını engeller. Bu, özellikle kış aylarında enerji tasarrufu saÄŸlar. Rüzgârın etkisini azaltarak bina yüzeyindeki ısı kaybını minimize eder ve iç mekân sıcaklıklarını daha stabil hale getirir. Rüzgâr engellemesi, aynı zamanda binaların dış cephelerinin korunmasını saÄŸlar ve yapı malzemelerinin ömrünü uzatır.
Yaprak Alan Ä°ndeksi (YAÄ°) ÇoÄŸu çalışma, ÅŸimdiye kadar yeÅŸil duvar ve çatıların bina zarfının yüzey sıcaklığı üzerindeki etkisine odaklanmış olduÄŸundan, bu sistemlerin bina enerji tüketimi üzerindeki etkisi hakkındaki bilgi eksikliÄŸi halen devam etmektedir. Bazı çalışmalar, bu duvar ve çatılarının soÄŸutma etkisinin kesin olduÄŸunu belirtse bile, yeÅŸil duvar ve çatı uygulamalarının enerji tasarrufu potansiyeli detaylı bir ÅŸekilde incelenmelidir. Bu nedenle, bu yazının temel amacı, Csb-tipi iklim bölgesinde bulunan bir seçilmiÅŸ binada, çeÅŸitli bitki türlerinin yeÅŸil çatı ve duvar uygulamalarında enerji tüketimi ve ısıl konfor üzerindeki etkilerini deÄŸerlendirmektir.
2. YÖNTEM
Seçilen Bina
Simülasyon Çalışması
YeÅŸil duvar ve çatı uygulamalarının etkisini deÄŸerlendirmek amacıyla, bina üzerinde Hedera Canariensis Gomera adlı bir sarmaşık türü iki senaryo ile uygulanmıştır: sadece duvarlara bitki uygulanması; duvarlara ve çatıya bitki uygulanması. Ayrıca, her iki senaryoda da duvarlara Hedera sarmaşığı uygulanırken, ikinci senaryo için çatıya yirmi bir farklı bitki türü ayrı ayrı kullanılmış ve simülasyonları yapılmıştır. Bu bitkiler, binanın tüm opak cephelerine uygulanmıştır.
Tablo 2, BES aracında kullanılan duvar için giriÅŸ verisi olarak kullanılan ve Åžekil 3’de görünen Hedera sarmaşığının özelliklerini sunmaktadır. Türkiye'de bulunan tırmanıcı yeÅŸil bir bitki olması ve duvarlar ve çatılara kolayca yayılabilir özelliÄŸi nedeniyle Hedera sarmaşığı bina duvarları için seçilmiÅŸtir. Ayrıca, bu sarmaşık, kuru yazlara sahip Csb tipi iklim bölgelerinin çevresel koÅŸullarına da uyumludur. YeÅŸil duvar uygulandığında, duvarın U-deÄŸerinin 0,41 W/m²K'den 0,22 W/m²K'ye düÅŸtüÄŸünü belirtmek önemlidir.
Åžekil 4, baz model için yeÅŸil duvar ve çatı uygulamaları eklenen katmanları göstermektedir. Toprak uygulandıktan sonra 200 mm bitki örtüsü katmanı eklenmiÅŸtir. Ä°çten dışa doÄŸru, 89 mm hava boÅŸluÄŸu, 10 mm PVC, 50 mm yün fiber toprak, 200 mm torf toprağı ve 200 mm bitki örtüsü mevcut duvar ve çatı katmanlarının üzerine uygulanmıştır. YeÅŸil çatı uygulamaları için toplamda 21 farklı YAÄ° deÄŸerine sahip bitkiler kullanılmıştır.
3. BULGULAR VE TARTIÅžMA
Åžekil 5, yeÅŸil duvar ve çatı uygulamalarının enerji tüketimi üzerindeki etkisinin karşılaÅŸtırmasını sunmaktadır. Herhangi bir yeÅŸil duvar veya yeÅŸil çatı uygulanmamış temel modelin simülasyonuna göre, binanın enerji tüketimi 284,5 kWh/m² olarak hesaplanmıştır. Hem yeÅŸil duvar hem de çatı uygulaması, Hedera sarmaşığının duvar ve çatı için kullanılması durumunda enerji tüketimini 284,5 kWh/m²'den 273,73 kWh/m²'ye düÅŸürmektedir. Bu yenileme stratejisi, temel modele kıyasla toplam enerji tüketimini %3,79 oranında azaltmaktadır. En iyi enerji tasarrufu, duvar için Hedera sarmaşığı ve çatı için YAÄ° deÄŸeri 6,59 olan Åžekil 6’de görülen Phyllanthus Bourgeoisii (Åželale Bitkisi) kombinasyonu ile elde edilmiÅŸtir (258,30 kWh/m2). Bu yenileme, enerji tüketimini %9,21 oranında azaltmıştır.
YeÅŸil duvar ve çatı uygulamaları, doÄŸrudan güneÅŸ radyasyonunu azaltarak yüzeylere izolasyon katmanı oluÅŸturmaları sayesinde soÄŸutma etkisi saÄŸlamakta, enerji tüketimini azaltmaktadır [28]. Bu çalışmaya benzer olarak, ılıman iklim kuÅŸağında yer alan Atina-Yunanistan’da soÄŸutma enerji ihtiyacında %4'lük bir azalma elde edilmiÅŸtir [18]. Bu çalışmanın bazı sınırlamaları mevcuttur. Simülasyonlarda dış ortam sıcaklık deÄŸiÅŸimleri ve biyoçeÅŸitlilik ile termo-higrometrik konfor gibi çevresel faktörler dikkate alınmamıştır. Yazarlar, mevcut katmanların üzerine bitki örtüsü olarak Hedera sarmaşığı kullanmayı tercih etmiÅŸtir. Ancak, bitki türlerinin yaprak yansıtıcılığı, YAÄ° ve nem içeriÄŸi sonuçları önemli ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle, daha yüksek enerji tasarrufu ve iyileÅŸtirilmiÅŸ ısıl konfor elde etmek için YAÄ° deÄŸeri 4'ün üzerinde olan Sedum türleri, Boston sarmaşığı türleri ve Thymus gibi diÄŸer bitki türleri (örneÄŸin [18]’de olduÄŸu gibi) uygulanabilir. Son olarak, bu çalışmadaki sonuçlar, tropikal (A tipi iklim kuÅŸakları) ve karasal (D tipi iklim kuÅŸakları) gibi diÄŸer iklim kuÅŸakları için farklılık gösterebilir. YeÅŸil duvar ve çatılar, son yıllarda sürdürülebilir kentsel geliÅŸim stratejisi olarak önemli bir ilgi görmüÅŸtür. Ekonomik açıdan bakıldığında, yeÅŸil duvar ve çatıların uygulanması hem ilk yatırım hem de bakım maliyetlerini içerdiÄŸinden, bu konu karmaşık bir tartışma alanı sunmaktadır. YeÅŸil duvar ve çatılarla ilgili en temel ekonomik deÄŸerlendirmelerden biri, kurulum için gereken baÅŸlangıç yatırımıdır. Maliyetler tipik olarak malzemeler, iÅŸçilik, mühendislik ve yeÅŸil duvar ve çatının ek ağırlığını desteklemek için binanın duvar ve çatısında yapılacak olası deÄŸiÅŸiklikleri içerir. Bu ilk harcamalar önemli olabilir ve çatı ve duvarın büyüklüÄŸü, bitki türü ve eriÅŸilebilirlik gibi faktörlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterebilir.
4. SONUÇLAR
Bulgularımız, ılıman iklimde bir yeÅŸil tabakanın, yalnızca yıllık enerji tüketimini azaltmakla kalmayıp aynı zamanda toplam rahatsızlık saatlerini de azalttığını gösteren çevresel çözümler için iyi bir tercih olduÄŸunu göstermektedir. Ayrıca, bu çalışma, hem yeÅŸil çatılar hem de duvarların kullanımının, enerji tüketimini yalnızca yeÅŸil duvar uygulamalarından daha etkili bir ÅŸekilde azalttığını ortaya koymuÅŸtur. Ä°klim bölgesi farklılıklarının sonuçları deÄŸiÅŸtirebileceÄŸini, ayrıca farklı YAÄ° deÄŸerlerine sahip bitkiler için özel enerji tasarrufu deÄŸerlerinin yerel iklim koÅŸulları ve bina özelliklerine baÄŸlı olarak büyük ölçüde deÄŸiÅŸebileceÄŸini vurgulamak önemlidir. Farklı bitki kompozisyonlarıyla yeÅŸil duvar ve çatıların potansiyel enerji tasarrufunu doÄŸru bir ÅŸekilde deÄŸerlendirmek için yerel bazlı enerji modelleme ve analizlerinin yapılması gereklidir. Bu çalışmadaki sonuçlar, yeÅŸil çözümlerin potansiyelinin ön tahmini olarak kabul edilebilir. Gelecekteki çalışmalar için bir öneri olarak, mevcut binalar için farklı YAÄ° deÄŸerlerine sahip çeÅŸitli yeÅŸil duvar uygulamalarının karşılaÅŸtırılması yapılabilir. Ä°lginizi çekebilir... YeÅŸil Binalar Pazarı ve Sürdürülebilir Finansman Araçlarının Dönüştürmede GücüSürdürülebilir finans, çevresel, sosyal ve yönetiÅŸim (Environmental, Social and Governance-ESG) kriterlerini iÅŸ veya yatırım kararlarına entegre eden ... Karbon Ayak Ä°zi Hesaplama: Åžirketler için AvantajlarıGünümüzde çevresel sürdürülebilirlik uygulamaları her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸi, doÄŸal kaynakların azalması ve çevresel ... Çevresel Bilinçle Ä°nÅŸa Edilen Miras: YEŞİL BÄ°NALARIN ÖNEMÄ°YeÅŸil bina kavramının sürdürülebilirlik ve çevre dostu mimari açısından önemi ele alınmaktadır. Geleneksel binaların çevreye olan etkileri ve yeÅŸil bi... |
||||
©2025 B2B Medya - Teknik Sektör Yayıncılığı A.Åž. | Sektörel Yayıncılar DerneÄŸi üyesidir. | Çerez Bilgisi ve Gizlilik Politikamız için lütfen tıklayınız.