20 Åžubat 2015 | PROJE 29. Sayı (Ocak-Åžubat 2015)

Geçen senenin mart ayında açılan ve LEED sertifika başvurusu bulunan Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali’nin Türkiye’deki ilk LEED sertifikalı havalimanı terminali ve en büyük LEED Altın sertifikalı binası olması amaçlanıyor.  Mimar: Y. Mim. Rest. Uz. Yakup Hazan
Yatırımcı: TAV Ege Terminal Yatırım ve İşletme A.Ş. 
Ana Yüklenici: TAV Tepe Akfen Yatırım İnşaat 
Yeşil Bina Danışmanı: ECOBUILD 
Statik Mühendisi: Statica Mühendislik
Makina mühendisliği hizmeti: GMD Mühendislik
Elektrik mühendisliği hizmeti: LATEK Mühendislik
Çelik Yüklenicileri: Terbay, Polarkon, Ataçelik, İnada, Lindner, Lamda 

Havalimanı inşaatı alanında dünyanın en büyük şirketi olan TAV İnşaat tarafından gerçekleştirilen İzmir Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali geçtiğimiz yılın mart ayında açılmıştı... Terminal yaklaşık 200 bin metrekare kapalı alana sahip. Türkiye’nin en büyük iç hatlar terminali olan projenin mimari tasarımı, proje müellifi Yakup Hazan Mimarlık; yapısal tasarımı ise Statica Mühendislik tarafından gerçekleştirilmiş. 
Terminal toplam 291 bin 267 metrekare alan üzerinde inşa edilmiş. İnşaatın tamamlanması ile birlikte Mevcut Dış Hatlar Terminali’ndeki kullanılabilir 110 bin metrekare alana ek olarak Yeni İç Hatlar Terminali’ne de 200 bin metrekare kullanılabilir alan kazandırılmış. Terminal yapımında toplam 220 bin metreküp beton ile 15 bin ton yapısal çelik kullanılmış. 


TAV İnşaat, yeni terminalin tasarım, yapım ve işletme süreçlerinin tamamını çevresel sürdürülebilirlik politikası çerçevesinde oluşturmuş. Eski terminalin yıkımı sırasında hayata geçirilen atık yönetimi uygulamasıyla, ortaya çıkan atıkların yüzde 99’u yeniden kullanılmış ya da geri dönüştürülmüş. Uygulama, Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKD) tarafından ilk kez verilen “İnovatif Sürdürülebilirlik Uygulamaları Ödülü”ne layık görülmüş. İzmir Adnan Menderes Havalimanı Yeni İç Hatlar Terminali ve Katlı Otoparkı için LEED sertifikası başvurusu da bulunuyor. Yeni iç hatlar terminalinin Türkiye’de LEED sertifikasyonu alan en büyük bina olması bekleniyor. Terminalin özgün mimarisiyle yaratılan geniş hacimleri oluşturmak için betonarme ana yapının üzerindeki çeşitli çatı sistemleri ve iç bahçe mahalleri yapısal çelik ile tasarlanmış. 





Projenin Yeşil Özellikleri


Sürdürülebilir Alanlar 
TAV İnşaat, inşaat aktiviteleri kirliliğinin önlenmesi için üstün çaba sarf etmiş. Nebati toprağın korunması için önemler alınmış, toprağın, şantiye sınırları dışına çıkması, kum-çakıl çuvalları, trapez saç sınır gibi önlemlerle engellenmiş. Şantiye alanı girişine araç tekerleği yıkama istasyonları yapılmış, drenaj suları çökelme havuzlarında toplanmış, su ancak içindeki maddeler çökeldikten sonra yağmur kanallarına verilmiş. Bu şekilde inşaat kirinin bu yağmur kanallarına ulaştığı bölgelerdeki temiz su kaynaklarını kirletmesinin önüne geçilmiş.
İç Hatlar Terminali, kullanılmış bir arazi üzerine inşa edilmiş. Bu sebeple bozulmamış doğal alanlara zarar vermemiş. Bina tarım arazilerinden, sulak ya da sel tehlikesi altındaki alanlardan, dere ırmak ya da göl gibi su yüzeylerinden uzak. Konumu, endemik bitki ve hayvan türlerinin doğal yaşam alanlarına herhangi bir zarar vermiyor. 
Terminal Binası, ana girişleri konumlanış itibariyle IZBAN/Metro istasyonuna, otobüs duraklarına yaya yürüme mesafesi yakınlığında. İzmir’in çeşitli bölgelerine tren, servis otobüsleri, belediye otobüsleri ve raylı sistemler sayesinde iki yüzden fazla günlük sefer yapılıyor. Terminal bisiklet park yerleri ve soyunma odalarıyla çalışanlarına işyerlerine bisiklet ile gelme şansı da tanıyor. Park yeri kapasitesi, DHMİ’nin talepleriyle belirlenmiş; ihtiyaç fazlası park yerleri, toplu taşımacılığı özendirmek adına tasarıma dahil edilmemiş.
Terminal binasının çatısı ile yakın çevresi açık renkli, güneş ışığı yansıtma indeksi yüksek malzemeler, fotovoltaik piller ve yeşil alanlarla kaplanarak binanın yaz aylarında ısı adası etkisi oluşturmasının önüne geçilmiş.
Üç ayrı bölümden oluşan otoparkta bedensel engelli araçları, bisikletler ve düşük emisyonlu araçlar içinde giriş katında ve en kolay erişilebilir yerlerde özel otoparklar ayrılmış ve otopark ücreti alınmaması kararı ile de bu kullanımlar teşvik edilmiş.


Su Verimliliği
Yeni İç Hatlar Terminali’nde peyzaj düzenlemesi yerel bitkiler ile yapılmış, bahçe sulama sistemi, ilk bir sene dışında devreden çıkarılmış. Klozet ve pisuarlarda seçilen rezervuar tipleri ve kullanılan verimli armatürler ile su verimliliği sağlanmış. Havalimanı İç Hatlar Terminali binası tasarruflu armatürler ve susuz pisuarlar kullanarak, kendi içinde kullandığı suyu ve yağmur suyunu toplayıp-arıtıp yeniden dönüştürerek ve kullanarak yüzde 63 su tasarrufu sağlıyor. 
Bitki sulamada tamamen yerel ve yöre iklimine adapte bitkiler kullanıldığından şebeke suyu kullanılmıyor. Yani %100 su tasarruflu bir bitkilendirme uygulaması yapılmış. 


Enerji ve Atmosfer
Yeni İç Hatlar Terminali sıradan bir binaya göre çok daha az enerji harcıyor, enerjisinin bir bölümünü giriş kanopisinin üzerine yerleştirilen 5400 m2lik fotovoltaik panellerden elde ediyor. Binanın soğutucu akışkanlarında ozon tabakasına birinci dereceden zarar veren CFC gazı kullanılmamış. 
Mekanik ve elektriksel ekipmanlar devreye alma işleminden geçirilmiş ve sistemlerdeki tüm hatalar giderilmiş. Bu sistemler düzenli olarak izleniyor, olumlu ve olumsuz tüm geri dönüşler inceleniyor, bina sistemleri üzerindeki iyileştirme çalışmalarına hiç durmadan devam ediliyor.





Malzemeler ve Kaynaklar
Eski Hatlar Terminali’nin yıkımından çıkan malzemelerin çoğu yeniden kullanılmış ya da geri dönüşüme gönderilmiş. Yeniden kullanılan malzemelerin arasında çeşitli havaalanlarına gönderilen Hareketli Yolcu Köprüleri, Bagaj Dağıtım Sistemi gibi büyük mekanik sistemlerin yanında şantiye ofislerinde kullanılan çelik profilleri ve uzay çatı sistemleri sayılabilir. Yeni terminalin yapımında kullanılan malzemelerin önemli bir kısmı geri dönüşümlü ve bölgesel malzemelerden seçilmiş. Terminal içindeki ahşap malzemelerin çok büyük bölümü sorumlu orman tarımından elde edilmiş.  


İç Mekan Kalitesi
TAV İnşaat, çalışmaları boyunca iç mekandaki hava kalitesini korumuş. Çalışanların sağlığı açısından devamlı toz kontörlü yapılmasının yanı sıra iç mekan çalışmaları belirli düzenlerle yapılmış, inşaatın devam ettiği bölümler ile biten bölümler arasında naylon ayırıcılarla toz geçmesi önlenmiş. İmalatı biten mekanlar hemen temizlenmiş, girişleri kontrol altına alınarak kirli alanlardan yalıtılmış. İç mekanda kullanılan yapıştırıcı ve boyalar insan sağlığını olumsuz etkilemeyecek uçucu organik bileşen limitleri göz önünde tutularak seçilmiş. Mekanik sistemlerin ASHRAE standartlarıyla uyumlu olarak tasarlandığı terminalde, sürekli kullanıcıların yüzde 90’ı aydınlatma konforlarını, yüzde 50’den fazlası ise ısıl konfor şartlarını kendi başlarına ayarlayabiliyor. 


Tasarımda Yenilik
Yeni Hatlar Terminali, inşaat atıklarını geri dönüştürerek, geri dönüşümlü ve yerel malzeme kullanım oranlarıyla bu tür inşaat uygulamaları için üstün kabul edilen performanslar göstermiş. Sadece sürdürülebilir olarak inşa edilmemiş, aynı zamanda internet sitesinde konuya özel açılan bölümleri, geliş katına yerleşecek elektronik kiosk’u ile konu hakkında çalışanlarına, ziyaretçilerine ve ilgililere eğitim olanağı da sunuyor.


Bölgesel Krediler 
LEED sertifikası düzenlenirken bölgesel farklılıklar da göz önüne alınıyor. İç Hatlar Terminali, ülkemiz şartları için başarı kabul edilen kriterlerden dördünü de yerine getirmiş. Çatısını açık renkli, güneş ışığı yansıtma değeri yüksek malzemeler ile kaplamış, enerji harcamasında önemli verim sağlamış, fotovoltaik paneller ile yenilenebilir kaynaklardan yararlanmış. Ayrıca işletme sırasında termal ısı kullanıcı memnuniyetini anketler yardımıyla ölçüyor ve gerekli düzeltmeleri sağlıyor. 


Fil Ayakları


Terminalin tasarımının odak noktasını, gidiş katı girişindeki check-in holün üzerini 72 metre açıklığıyla örten 200 x 80 metre plan ölçüsündeki diagrid tonoz çatı ile bu çatıyı kısmi olarak taşıyan dört adet diagrid hiperboloit huni geometrisindeki tasarımı mimari çelik ile gerçekleştirilen “fil ayakları” oluşturuyor. Taban çapları 15 metre ile 20 metre olan iki farklı boyda olan toplam dört adet fil ayaklarının iç hacimleri ticari mekan olarak kullanılmak üzere tasarlanmış. Fil ayakları yapısal olarak ise tonoz çatıya etki eden düşey ve yatay deprem yüklerinin önemli bir kısmını taşıyacak şekilde detaylandırılmış. 





Terminal ana yapısı ile yolcu bekleme salonlarının bulunduğu iskele yapısı, 400 metre uzunluğunda bir galeri ile fonksiyon olarak ayrı iki bölge arasında geçiş alanı sağlarken, yapısal olarak ise ayrı iki yapıyı birbirinden fiziki olarak ayıran bir derz görevi görüyor. Galeri 27 metre açıklığını örten çatı yapısı, mimari olarak katlanmış plakalardan oluşmuş bir origami formdan esinlenilerek yapısal çelik ile tasarlanmış. Origami çatının iki tarafındaki ayrı yapıların deprem tesirleri altındaki farklı hareketlerinden yatay düzlemdeki ortogonal iki doğrultuda +/-30 cm mertebesine kadar oluşabilecek deplasmanlarla uyumlu olacak şekilde bir kenarı boyunca kayar mesnet tasarlanmış. Origami çatının örttüğü galeri boyunca ise iç ve dış hatlar arasında transfer edilen yolcuları elektrikli araçlarla taşıyabilmek için yayalardan ayrılmış “uçan yol” olarak adlandırılan yapısal çelik ile tasarlanmış yükseltilmiş bir yol bulunuyor. Burada yolcular golf arabaları ile taşınabiliyor.
Tonoz ve “origami” çatı sistemlerinin yanı sıra yine mimari olarak şeklinden esinlenilerek tasarlanmış “yelken” çatılar ile iç ve dış hatları arasında geçişi sağlayan konkav çatı, montaj kolaylıkları ve esnek geometri oluşturulabilmesinden dolayı uzay çatı sistemi ile oluşturulmuş. Terminalin apron tarafındaki iskele yapısı, dış hatlardaki iskelenin devamını oluşturduğundan, bu yapı yine yapısal çelik ile geometrisinden esinlenilerek “yelken” kolonlarla tasarlanmış. 



TAV İnşaat Yapısal Tasarım Koordinatörü Ahmet Çıtıpıtıoğlu:
“Türkiye’nin İlk LEED Sertifikalı Terminali Olacak”






“İzmir Adnan Menderes Havalimanı İç Hatlar Terminali için LEED sertifikasyonu başvurusu Aralık 2012’de yapıldı. Proje Direktörü Mehmet Ali Türkel ile Proje Müdürü Fatih Kan, projenin yeşil ve sürdürebilir olması için gerekli tüm girişimlerde ön ayak oldular. Adnan Menderes İç Hatlar Terminali Binası, Türkiye’nin ilk LEED sertifikalı havalimanı terminali ve en büyük LEED Altın sertifikalı binası olacak.
“Havalimanlarında genel olarak sürekli, yüksek ve çok büyük cepheler bulunur. İzmir terminalinde dış cephelere ek olarak birçok iç bahçe için oluşturulan 20-25 metre yüksekliğinde cephelerimiz var. Cepheler genelde belli bir kot veya zeminden çatıya kadar uzanan yapılardır. Yapıda depremden doğan şartname limitlerine uygun da olsa yüksek olmalarından doğan göreceli yoğun hareketlenmelere göre tasarlanmaları gerekiyor. Tasarımın ekonomik olması açısından cephe düzlemlerine dik yönlerde ana taşıyıcı düşey elemanların alt ve üst bağlantıları çatıya karşı değil, beraber hareketine uyumlu olacak şekilde mafsallı olarak detaylandırıldı. Bazı durumlarda ara kot bağlantısı olması gerektiği yerlerde düşey elemanların iç yüklerini azaltacak şekilde eleman için de basit mesnetler oluşturuldu. Cephe düzlemindeki hareketlerde ise cepheleri yapıdan ayırıp, kendi yatay sistemini oluşturduk.”


Rüzgar analizi gerekti
“Çatı kaplamalar ve cephedeki baskın rüzgar yükü, ‘emme’ oluyor.  Özellikle çatı kaplamaların saç bağlantılarında kullanılan vidaların bu emme yüklerine uygun boyutta ve sıklıkta kullanılması gerekli. Havalimanı terminal yapılarında çok büyük ve şekilli çatılardaki rüzgar yüklerini belirlemek için rüzgar analizleri yapılmalı. Şartnameler sadece çok basit şekiller için yüklerin hesaplanmasına yeterli. Cepheler için de durum aynı; emme yüklerinin nerede ve ne mertebede olacağını belirlemek bu tür yapılarda el hesabıyla mümkün olmuyor”.



Statica Mühendislik Genel Müdürü Cem Özer:

“Çatılar Kritikti”





“Birçok düzensizliğe de sahip yapının esas kritik kısımlarını çatılar oluşturuyordu. Binada çeşitli özelliklerde çatı sistemleri bulunuyor. Yapı, Türkiye’deki en büyük deprem tesirine göre tasarlandı. Binanın üzerine gelen tesirler ve deformasyonlar önemliydi. Çok ilginç bir mimarisi olan binanın çeşitli yerlerinde 25 metre yüksekliğindeki kolonlara oturan 80 metre açıklıklı kirişler, çatılar var. Oldukça narin bölümleri olan binanın bazı bölümleri rijit, bazı bölümleri ise esnek. Bu bölümler arasında davranış farklılıkları bulunuyor ve bunları tolere eden yapısal önlemler almamız gerekiyordu.” 
“Örneğin çatı sistemleri arasında farklı blokları köprü gibi geçen çözümler oldu... Origami çatının elemanları buna örnek verilebilir. Bir tarafta tonoz çatının bastığı kolona basıyor, öbür tarafta iskelenin bastığı kolona basıyor ve iki blok birbirine göre artı-eksi 30 cm hareket ediyor. Bu harekete müsaade veren teflon üzerinde kayan mesnetler oluşturduk. Benzer konu cephe açısından da önemliydi. Cephe elemanları, teleskobik bir sistemle hem yatayda hem de düşeyde harekete müsaade ediyor. Hepsi özel imalatlardı.”




 

---

R E K L A M