20 Åžubat 2015 | TEKNÄ°K MAKALE 29. Sayı (Ocak-Åžubat 2015)

Ahmet Bozgeyik - Banu Sarı Bosch Termoteknik A.Ş. - Ürün Yöneticisi
Bu çalışmada, ülkemizde ısıtma amacıyla kullanılan konvansiyonel cihazlar yerine yüksek verimli yoğuşmalı cihazlar kullanılması durumunda nihai tüketim aşamasında elde edilebilecek yıllık doğalgaz tasarrufu tahmini olarak hesaplandı...Enerji verimliliğinin günden güne önem kazanmasıyla birlikte ısıtma amaçlı kullanılan cihazlar, enerji tüketimi açısından uluslararası ölçekte önemli hale geliyor. Dünyadaki enerji kaynaklarının daha verimli kullanılması ve ısıtma cihazı üreticilerinin pazarda yeni teknolojilerle kendilerine yer bulabilmeleri açısından yüksek enerji verimli ısıtıcılar üzerindeki çalışmalar gün geçtikçe artmaktadır. Enerji verimliliği kriteri, düşük satınalma maliyeti ve uzun cihaz ömrünün yanında, tüketicinin cihaz seçimi yaparken dikkate aldığı etkin parametrelerden birisi olmuştur.


Enerji giderlerinin azaltılması 1970’lerden bu yana son yılların en büyük uğraşı alanlarından birisidir. Yapılarda enerji ekonomisi sağlayabilmek için ilk başta düşünülen çözüm, binaların dışarıdan ısı transferlerini azaltmak üzere bina izolasyonu üzerinde yoğunlaşmışken; kömür, petrol gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarının kısıtlılığı ve bunların giderek tükenmekte olması, ayrıca her gün daha fazla kirlenen atmosferimiz, bina izolasyonuna ilave olarak ısıtma amacıyla kullanılan cihazlarda da verimli çalışma kriterlerini beraberinde getirmektedir.


Avrupa’da 2020 itibariyle toplam enerji kullanımının yüzde 20 düşürülmesi, CO2 emisyonlarının yüzde 20 azaltılması ve tüm enerji üretiminin yüzde 20’sinin yenilenebilir kaynaklı olmasına yönelik bağlayıcı hedefler belirlenmiştir. AB’nin, Avrupa 2020 Stratejisi kapsamında çevreye yönelik belirlenen hedeflerde önemli yol kat ettiği ve 2020 yılına kadar bu hedeflere kolaylıkla ulaşabileceği tahmin ediliyor. Yine aynı amaçla 2009 yılında ülkemizde yürürlülüğe giren “Enerji Verimliliği Kanunu”nun amacı, enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonominin üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerji kullanımında verimliliğin artırılmasıdır. Yine 2010 yılında yürürlüğe giren “Binalarda Enerji Performansı Yönetmenliği” ile enerji kullanımını azaltmak için verimlilik ile ilgili düzenlemeler yapılmış, binalarda Enerji Kimlik Belgesi düzenleyerek enerji verimliliğini yönlendirmek ve aynı zamanda bir enerji kültürü yaratmak amaçlanmıştır. 


1 Ağustos 2015’ten itibaren, bağımsız ve ürünlere entegre devirdaim pompalarının tanımlanan verimlilik seviyesine uygun olması ile ilgili ErP (Energy Related Products Directive) direktifinin Lot11 olarak bilinen kısmı yürürlülüğe girecektir. Enerji verimli ısıtma cihazlarında enerji etiketi uygulanması ve fanlı konvansiyonel cihazlar yerine yoğuşmalı cihazların kullanılması vb. uygulamaları içeren Lot1 kısmı ve su ısıtıcı cihazlarını ilgilendiren Lot2 kısmının 09/2015 tarihinden itibaren Avrupa Birliği ülkelerinde yürürlüğe girmesi kesinleşmiştir. Lot1 ve Lot2 direktiflerinin Türkiye’de yürürlüğe gireceği tarihin yakın zamanda ilgili bakanlık tarafından duyurulması beklenmektedir.


Ülkemizde doğalgaz kullanımı yaygınlaşmasına rağmen, bununla birlikte doğalgaz konusunda dış ülkelere bağımlılık artmaktadır. Türkiye’de son yıllarda gerçekleştirilen doğalgaz üretim miktarı Tablo 1’de verilmektedir.



* Spot LNG ithalatının yapıldığı ülkeleri temsil etmektedir. (Not: Veriler EPDK 2013 raporundan alınmıştır)


Nüfus artışı ve sanayileşmeye bağlı olarak artan enerji ihtiyacının karşılanmasında alternatif bir enerji kaynağı olarak doğalgazın payını artırmak ve bazı şehirlerde gittikçe yoğunlaşan hava kirliliğine çözüm bulmak amacıyla dış ülkelerden doğalgaz ithalatına devam edilmektedir. İthalatın yüzde 58’i Rusya ve yüzde 19’u İran’dan gerçekleştirilmektedir (Tablo 2).


Konvansiyonel sistemle çalışan cihazların yoğuşmalı cihazlarla yenilenmesi ile nihai tüketim aşamasında elde edilecek tasarruf
Enerji verimliliğiyle ilgili binalarda alınan önlemlere ve yöntemlere ilave olarak cihazdan beklentiler de üretici firmaları bu konularda çalışmaya zorlamaktadır. Gerek ilgili standartların enerji verimliliğiyle ilgili zorlayıcı uygulamaları, gerekse pazar öngörüleri ile beraber verimli cihaz üretme anlamında artan rekabet, son kullanıcıya gün geçtikçe daha verimli cihazlar sunmak için üretici firmaları bu konuda çalışmaya sevk etmektedir. 
Ülkemizde ısıtma ihtiyacının büyük bir bölümü doğalgaz ile karşılanmaktadır. Doğalgaz yakan ısıtma cihazları, cihaz tipine göre hem ısıtma hem de sıcak kullanım suyunu sağlayabilen cihazlardır. Isıtma ile beraber konforu da son kullanıcıya sunan bu cihazlar, kullanıcının anlık ihtiyaçlarını karşılamak üzere her zaman kullanım suyuna birincil öncelik vermektedir. Doğalgazın Türkiye genelinde yayılımının günden güne sağlanması ile beraber doğalgaz yakan cihazların kullanımı da yaygınlaşmaktadır. 



Şekil 1: 2013 yılında ülkeler bazında Türkiye’nin doğalgaz ithalatı (Veriler EPDK 2013 raporundan alınmıştır)


Tasarruf hesaplaması için 2013 yılı EPDK raporu referans alınarak, ülkenin toplam doğalgaz tüketiminden yola çıkılmıştır. Tümdengelim uygulanarak, yoğuşmalı cihaz kullanımının ülke ekonomisine katkısı hesaplanmıştır.
Ülkemizde 2013 yılında tüketimi gerçekleştirilen yaklaşık 45 milyar m3/yıl doğalgazın yüzde 25’i, yani 11,5 milyar m3/yıl miktarı konut ve resmi dairelerde ısıtma amaçlı kullanılmaktadır. 
Günümüzde doğalgaz yakan cihazlar konvansiyonel ve yoğuşmalı cihazlar olmak üzere iki çeşittir. Konvansiyonel cihazların verimi yaklaşık yüzde 90, yoğuşmalı cihazların ise ortalama yüzde 105 kabul edilebilir. Yine, ülkemizde kullanılan kurulu doğalgaz yakıcı ısıtma cihazlarının yaklaşık yüzde 85’i konvansiyonel, yüzde 15’i ise yoğuşmalı cihaz sınıfında olduğu tahmin edilmektedir (TR pazarı için yapılan konvansiyonel ve yoğuşmalı cihaz tahminidir).



Doğalgaz sektörel tüketim dağılımı (Veriler EPDK 2013 raporundan alınmıştır)


Doğalgaz alt ısıl değeri: 8250 kcal/m3 ya da 9,6 kWh/m3tür.  
Isıtma için harcanan toplam ısıtma enerjisi (TIE): 
TIE = 11.500.000.000 m3/yıl X 9,6 kWh/m3 = 110.400.000.000 kWh/yıl
Isıtma için: 
Kurulu konvansiyonel cihaz oranı: %85
Kurulu yoğuşmalı cihaz oranı: %15 
Konvansiyonel ısıtma için harcanan toplam enerji: 
%85 X TIE = 94.000.000.000 kWh/yıl
Yoğuşmalı ısıtma için harcanan toplam enerji: 
%15 X TIE = 16.400.000.000 kWh/yıl
Ortalama yüzde 90 verim ile çalışan konvansiyonel cihaz ile tüketilen toplam doğalgaz miktarı (Konvansiyonel ile tüketilen doğalgaz):
KTD = 94.000.000.000 kWh/yıl X (1/9,6 kWh/m3) x (1/0,9 verim) 
KTD =  10.880.000.000 m3/yıl doğalgaz tüketimi gerçekleşecekti.
Ortalama yüzde105 verim ile çalışan yoğuşmalı cihaz ile tüketilen toplam enerji miktarı (Yoğuşmalı ile tüketilen doğalgaz):
YTD = 94.000.000.000 kWh/yıl X (1/9,6 kWh/m3) X (1/1,05 verim) 
YTD = 9.320.000.000 m3/yıl doğalgaz tüketimi gerçekleşecekti.


Sonuç olarak doğalgaz yakan konvansiyonel ısıtma cihazları yerine yoğuşmalı cihazlar kullanılsaydı: 


KTD - YTD = 10.880.000.000 - 9.320.000.000 = 1.560.000.000 m3/yıl tasarruf elde edilmiş olurdu.


Doğalgazın birim fiyatı: 1,18 TL/m3
Elde edilecek tasarrufun parasal karşılığı: 1.560.000.000 x 1,18  =1.850.000.000 TL/yıl olarak hesaplanır. Bu da yaklaşık ülke genelinde 840 milyon USD/yıl tasarruf anlamına gelmektedir (Birim fiyat, ekim ayı İGDAŞ fiyatıdır. Fiyatlara KDV dahildir. Kur değeri: USD/TL=2,22 olarak alınmıştır). 
Bir örnek ile bu tasarrufunun karşılığını açıklamak istersek, kilometre başına maliyeti 90 milyon TL olan 20 km uzunluğunda yeraltı toplu taşıma metrosu inşa edilebileceğini söylemek mümkündür. 


Sonuç
Bu çalışmada 2013 yılında ülkemizde ısıtma amacıyla kullanılan konvansiyonel cihazlar yerine yüksek verimli yoğuşmalı cihazlar kullanılması durumunda nihai tüketim aşamasında elde edilebilecek yıllık doğalgaz tasarrufu tahmini olarak hesaplanmıştır. Günümüzde bu tasarrufu gerçekleştirmek için farklı yoğuşma teknolojilerine sahip cihazlar kullanılabilir. Çalışmada doğalgaz kullanımı ile ilgili istatistiksel veriler 2013 EPDK Raporu’ndan alınmıştır.



 

---

R E K L A M