17 Haziran 2013 | TEKNİK MAKALE 17. Sayı (Ocak-Şubat 2013)

Gri suyu, "atık su" yerine "tekrar değerlendirilebilen" bir kaynak olarak görmek gerekiyor. Aktif Çevre ve Yenilenebilir Enerji Teknolojileri Ltd. Şti
Su sıkıntısını en aza indirmenin yollarından öncelikli olanı, eldeki doğal su kaynaklarının daha verimli bir şekilde kullanılmasından geçiyor. Su verimliliğini artırmak ve sürdürülebilir su yönetimi için alternatif kaynakların bulunması gerekir.
Bu alternatif kaynaklardan birisi de Gri Su Geri Kazanım Sistemi’dir. Tuvalet haricindeki evsel atıksulardan oluşan akım, Gri Su olarak anılmaktadır. İçme suyu kalitesi gerektirmeyen birçok alanda; tuvalet rezervuarları, bahçe sulama, genel temizlik işleri, araç yıkama vb. tekrar değerlendirilebilmektedir ve su verimliliği sağlanırken su faturalarından da tasarruf edilebilmektedir. Gri su yiyecek artıkları, deterjan ve bazı patojenler içerebilir. Biyolojik Arıtım ve Filtrasyon ile
Gri Suyun Arıtımı
Gri suyun arıtımı biyolojik arıtım ve filtrasyon gibi çeşitli yollarla gerçekleştirilebilmektedir. Türkiye’de gri su arıtımı yaygın olarak kompakt bir çözüm olan MBR yöntemi ile gerçekleştirilmektedir. Türkiye’deki gri su uygulamaları birçok konut, ofis, otel ve alışveriş merkezi projelerine işlenmiş olup, kullanımına da başlanmıştır. Gri su arıtımının ardından geri kazanılan su, yerel yönetimlerin uyguladığı geri kazanılmış su kriterlerini sağlamalıdır. Arıtılmış suyun kalitesi ve miktarı son kullanım alanlarına uygun olarak tercih edilmelidir. Gri su uygulamalarının sağlıklı bir şekilde yaygınlaşması, uygun bir politika ve standartlar ile sağlanacaktır.
Dünya ve Ülkemizde Su Sıkıntısı
Her geçen gün dünya ve ülkemizde su sıkıntısı artmaktadır. Türkiye su kaynakları yönünden zengin gözükmesine rağmen sanıldığı gibi su zengini ülkeler arasında değildir. Su sıkıntısını en aza indirmemizin yollarından öncelikli olanı, elimizdeki doğal su kaynaklarının korunması ve daha verimli bir şekilde kullanılmasından geçmektedir. Kaynaklarımızın korunması ve verimliliği için alternatif kaynaklar göz önüne alınmalıdır. Bu kaynaklardan birisi de gri su geri kazanımıdır.
Aktif Çevre Gri Su Geri Kazanım Sistemi
Aktif Çevre olarak gri su geri kazanım sistemi konusunda meslektaşlarımızı bilinçlendirmek ve gri su geri kazanım sistemlerinin doğru bir şekilde ülkemizde de uygulanması için birkaç yıldır çalışmalarımız devam etmektedir.
Gri Su Nedir?
Gri su, evsel atıksuyun kanalizasyon suyu içermeyen kısmına denir; yani duştan, lavabodan, küvetten ve mutfaktan gelen atıksudur. Bulaşık makinesi, duşlar, evyeler ve çamaşır makinesinden gelen atıksu, evsel atıksuyun yüzde 50-80’idir. Özellikle kurak bölgelerde sulama suyu ihtiyacı gri su ile karşılanabilmektedir. Sulama suyu olarak kullanımının yanısıra tuvalet rezervuarları, genel temizlik işleri, araç yıkama gibi birçok alanda da tekrar değerlendirilmesiyle su faturalarından tasarruf edilmesinin yanında giderek artan su ihtiyacına da çözüm sunmaktadır. Gri suyu, atıksu olarak görmek yerine tekrar değerlendirilebilen bir kaynak olarak görmek, en doğru çözümlerden birini sunmaktadır.
Gri Suyun Arıtımı
Gri suyun arıtımı diğer sistemlerle kıyaslandığında daha hızlı ve kısa bir sürede ve daha az maliyetle gerçekleştirilebilmektedir. Su kullanılan mekânların kendilerine özgü kalite gereksinimleri bulunmaktadır. Bu yüzden gri su geri kazanım sisteminden elde edilen suyun kullanılacağı yerin standartlarına uygun olması gerekmektedir. Arıtılmış gri suyun evlerde tuvalet rezervuarları ve çamaşır yıkamada tekrar kullanılabilmesi için Membran Biyoreaktör gibi gelişmiş arıtma teknolojileri, hijyenik ve kompakt prosesleriyle şehir yaşamı için en ideal çözümdür. Özellikle Almanya’da ispatlanmış teknolojisi ile MicroClear^® filtreler gri su geri kazanım sistemlerinde ön plana çıkmaktadır.
Gri Su Geri Kazanımında Uygun Arıtma Teknolojisi
Gri su geri kazanımında uygun arıtma teknolojisinin seçilmesiyle gri su, içme suyu kalitesini gerektirmeyen alanlarda (tuvalet rezervuarları, sulama suyu vb.) çift tesisat uygulamasıyla değerlendirilebilmektedir. Gri suyun son kullanım alanları, arıtma teknolojileri ve uygulanan standartları dünya çapında değişiklikler göstermektedir. Türkiye’de gri suyun tekrar değerlendirilmesi ile ilgili ne yazık ki henüz oluşturulmuş bir yasal çerçeve bulunmamaktadır.
Gri Su Uygulamaları
Türkiye’de gri su uygulamaları birçok konut, ofis, hotel ve alışveriş merkezi projesinde yer almaktadır. Gri su arıtımında birçok teknoloji kullanılabilmektedir. Uygun teknolojinin seçilmesinde, son kullanım alanı en önemli noktayı oluşturmaktadır. Arıtılan suyun yerel ve ulusal tekrar kullanım standartlarını karşılaması gerekmektedir. Arıtılan suyun kalitesi ve miktarının son kullanım alanına uygun olması gerekmektedir.
Gri su geri kazanım sisteminin uygulanacağı binalarda lavabo ve duşlardan gelen foseptik atığı içermeyen pis su boruları ayrı bir şekilde dizayn edilerek gri su geri kazanım sisteminde toplanır ve arıtma işlemine tabi tutulur. Şebeke ve kullanım suyu hatlarının hiçbir şekilde birbiri ile bağlantısı bulunmamalıdır. Hatta kullanım suyunun geçtiği borunun farklı renkte olması, tesisatta düzenleme yapılacağı zaman karışıklık olmasının önüne geçecektir. Bahçe sulama ve temizlik işleri için bırakılan musluklara “içilemez” etiketi yapıştırarak kullanıcıların başka amaçla kullanması engellenmelidir. Eğer mümkünse gri su geri kazanım sisteminde kullanılan depolar için ayrı bir havalık hattı çekilmesinde fayda vardır. Şayet bu mümkün değilse lavaboların çatıya uzanan havalık hatları da yeterli olmaktadır. Sistemin kurulacağı mekana bağlı olarak, taşma çıkışı geri su akış seviyesi göz önünde bulundurularak dizayn edilmeli ve sisteme kanalizasyon suyunun girmesi önlenmelidir.
MBR Sistemi ile Gri Su Arıtımı
Türkiye’de uygulanmaya başlanan gri su geri kazanım sistemlerinde şehir alanları için kompakt bir çözüm sunan MBR teknolojisi tercih edilmektedir. Gri su yiyecek artıkları, deterjan ya da sabun ve bazı patojenleri içerebilmektedir. Fakat genel bir kural olarak gri suyun sulama suyu olarak değerlendirilmesi durumunda kapsamlı bir kimyasal ya da biyolojik arıtıma gerek duyulmamaktadır. Gri sudaki sabun ve deterjanların, sulanan bitkilerin gelişimi konusunda etkisi büyüktür. Gri su doğrudan sulama suyu olarak kullanılabileceği gibi farklı amaçlarla kullanımı için depolanabilmektedir. Depolanması durumunda gri sudaki patojenlerin yok edilmesi için suyun filtrelenmesi gerekmektedir. Gri suyun en verimli arıtımı, biyolojik sistemlerin fiziksel arıtmayla kombine edilmesi sonucu elde edilmektedir. Membran biyolojik reaktör aktif çamur sisteminin ultrafiltrasyon membranları ile birleşimi sonucu katı/sıvı ayrımını gerçekleştirmektedir. MBR sistemleri klasik aktif çamur sistemlerine kıyasla daha kısa hidrolik bekleme süreleri ile daha az yer kaplamaktadır.
Türkiye ve Dünyadaki Gri Su Uygulamaları
Aktif Çevre, Gri Su Geri Kazanım Sistemi’ni Türkiye’ye getiren ilk firma olarak bu konuda üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmekte, sempozyum, fuar ve kendi gerçekleştirmiş olduğu organizasyonlarla yatırımcılara, proje firmalarına ve kamu kuruluşlarına konu ile ilgili çözüm ortaklığı sunmaktadır. Özellikle kuraklığın tekrar gündeme gelmesiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da Gri Su Geri Kazanım Sistemi ile ilgili yasal altyapıların oluşturulması için araştırmalarına başlamış olup, firmamız da bu konuda proje yöneticileriyle bilgi alışverişinde bulunmaktadır. Toplumumuzda her geçen gün gri su geri kazanımına verilen önem artmakta ve sistem yaygınlaşmaktadır. Sistemin yaygınlaşmasıyla birlikte hem doğamızın, hem toplumumuzun, hem de bizlerin kazanması ve firmamızın bu konuda öncülük etmesi gurur verici bir mutluluğu da beraberinde getirmektedir.
Türkiye’de birçok Yeşil Bina projesi hayata geçirilmekte ve bu projelerin birçoğu gri su geri kazanım sistemini içermektedir. Türkiye’deki öncü projelerden biri olan İstanbul Zorlu Center Projesinde 250 m³/gün kapasiteli Aktech Gri Su Geri Kazanım Sistemi yer almaktadır. Bunun yanı sıra Aktif Çevre referansları arasında yer alan Ankara Diyanet İşleri Başkanlığı Camii, İstanbul Erkek Lisesi Vakfı 125. Yıl İlköğretim Okulu, İstanbul Pera Days Otel, Antalya Eko Ev ve Yeni Hayat Evleri projelerinde de duş ve lavabolardan toplanan gri su, tekrar değerlendirilerek tuvalet rezervuarlarında ve bahçe sulamasında kullanılmaktadır.
Gri Su Politikaları-Dünyadaki Gri Su Yasal Düzenlemeleri
Gri su geri kazanım sistemlerinin yaygın olarak kullanımı için gri su politikasının oluşturulması gerekmektedir. Halk sağlığının korunması ve çevresel risklerin önlenmesi için oluşturulan politikalar Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartları ve yerel yasal düzenlemeleri karşılamalıdır. Yasal çerçevenin oluşturulması için kamu kuruluşları; üniversiteler, politikacılar ve geliştirme uzmanları işbirliğiyle çalışmalıdır.