26 AÄŸustos 2011 | PROJE 8. Sayı (Temmuz - AÄŸustos 2011)

AyÅŸe Miray Gemi Åžen Y. Mimar / Onduline Avrasya A.Åž.
Çevre dostu Yeşil Bina sertifikalarından biri olan Amerikan değerlendirme sistemi LEED’i (Leadership in Energy and Environmental Design) almak için yola çıkan ve Türkiye’nin ilk kamusal çevre dostu Yeşil Binası olmayı hedefleyen Nevşehir H. Avni İncekara Fen Lisesi Yurt Binası, İncekara Holding tarafından sosyal sorumluluk projesi kapsamında yaptırıldı. Sonrasında Milli Eğitim Bakanlığı’na devredildi. Projenin müellifi ve yüklenici firması olan Tamfa Mühendislik, Yeşil Bina konsepti kapsamında, tasarım aşamasında bizden, yapının çatısının çevre dostu çatı konsepti olarak tasarlanmasını talep etti. Binanın amaçladığı hedefler doğrultusunda, sürdürülebilir bir sistem tasarlanarak, çatıda yeşil çatı ve çatıya entegre fotovoltaik panel uygulaması yapıldı.
Bu binada çatı eğimi yüzde 15’i geçtiği için (%38) klasik yeşil çatı ve fotovoltaik entegre sistemi kullanılmamıştır. Fotovoltaik paneller çatıya paralel bir şekilde yerleştirilmiş, havalandırmanın sağlanabilmesi ve montaj kolaylığı için, panellerin altına bitüm esaslı oluklu levhalar uygulanmıştır. Yeşil çatılar geri kalan eğimli alanlarda uygulanmış olup panellerle birleşim detayları özel olarak çözülmüştür. Türkiye’de fotovoltaik panellerin çatıya entegre olarak yapılmış ilk uygulamalarından biri olan bu binada, aynı zamanda Türkiye’nin ilk yeşil çatı ve fotovoltaik panel entegrasyonu uygulaması da gerçekleştirildi. Bina yeşil çatı uygulaması ile çatısında canlı bitkiler yetiştirecek, böylece yağmur sularını doğal olarak arıtacak, hem drenaj elemanı olarak kullanılan EPS levhalarla ısı yalıtımını doğal olarak yapacak, hem de canlılar için ekolojik bir ortam oluşturacak. Yeşil çatıların tüm bu avantajlarından yararlanacak olan bina aynı zamanda 13,5 kW’lık kurulu fotovoltaik gücüyle kendi elektriğini kendisi üretecek, uygun yasal düzenlemeleri yapıldığı takdirde, şebeke uyumlu olarak oluşturulduğu için sistemde hiçbir değişiklik yapılmadan fazla enerjisini devlete satmaya başlayacaktır. Yurt binasının çatısında 3 farklı sistem uygulanmıştır.

a) Yüzde 38 eğime sahip çatıda yeşil çatı uygulaması katmanları (Resim 1):

2 kat bitümlü su yalıtımı (2. kat FLL sertifikalı köke dayanımlı su yalıtım membranı)
Nem tutucu ve koruyucu şilte
Eğimli yüzeylere uygun drenaj katmanı (EPS)
Bitki taşıyıcı katman
Bitkilendirme; çeşitli sedum tipleri

Sulama, mevsimsel yağış farklılıkları göz önünde tutularak bilgisayar kontrollü bir sistem olarak düşünülmüştür. Gizli derelerden düşey yağmur iniş borularıyla çatının drenaj sistemi çözülmüştür. Su giderlerinde, özel kontrol kapakları kullanılmıştır.
b) Yüzde 38 eğime sahip güneye bakan çatıda, eğime paralel fotovoltaik panel uygulaması katmanları (Resim 2):
Bu sistem, bitüm esaslı oluklu levhalar için oluşturduğumuz prensibe göre tasarlanmış ve uygulanmıştır. Oluklu levha üzerine oturtulan, malzemeyle uyumlu taşıyıcı ayaklar sayesinde paneller çatıya monte edilebilmiştir. Oluklu levha, sıcak günlerde panel altında yeterli havalandırma ve soğutma sağlayarak panelin verimliliğinin düşmesini engellemektedir. Aynı zamanda ayakların oluk tepelerinden montajı yapılarak su sızdırmazlık ilkesine uygun bir uygulama yapılmaktadır.

c) Teras çatı üzeri PV panel uygulaması:
Panellerin güneşe uygun açıda konumlandırılabilmesi için açılı özel çerçevelere oturtulmuştur. Binada kullanılan fotovoltaik panellerin tümü 2. nesil olarak adlandırılan yeni teknoloji ince film panellerdir. İnce film panellerin en önemli özelliği, yaygın ışınımda, yani bulutlu havalarda da enerji üretebilmesidir. Panellerin toplam kurulu gücü 13,5 kWp’dir. Paneller yurt binasının enerjisinin büyük bir kısmını karşılayabilecektir. Uygun yasal düzenlemeler yapıldığı takdirde, sistem doğrudan şebekeye bağlanabilir özellikte olduğu için hiçbir ilave önlem alınmadan fazla enerjisini devlete satmaya başlayacaktır. Ayrıca elektrik enerjisini temiz enerjiden karşılamayı seçen binanın karbon salımı da önemli ölçüde azalacaktır.

Sonuç
Örnek uygulama olarak anlatılan, Nevşehir H. Avni İncekara Fen Lisesi Yurt Binası’nın, yüklenici ve proje müellifi ile karşılıklı görüşerek karar verdiğimiz uygulamada, farklı taleplere ve ihtiyaçlara yanıt verebilmek için, anlatılan klasik sistemin ötesinde çözümler ortaya koymamız gerekmiştir. Çatı eğimleri klasik sistemin eğim sınırlarının üzerindedir. Dolayısıyla su sızdırmaz özellikte montaj uygulamasını gerçekleştirebilmek, fotovoltaik panellerin verimliliği için yeterli havalandırmayı ve soğutmayı sağlamak ve iki sistemin birleşiminde estetik görünümü yakalayabilmek için proje odaklı özel çözümler üretilmiştir. Bunun sonucu olarak, Türkiye’nin ilk yeşil çatı ve fotovoltaik panel entegrasyonu uygulaması, Avrupa’daki uygulamaların da bir adım ötesine geçerek gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde çok yeni olan bu tip uygulamalar, her türde konstrüksiyon, form ve kaplama malzemesine sahip çatılarda doğru prensipler çerçevesinde uygulandığı sürece, estetik ve fonksiyonel çözümler elde edilebilmektedir.

Kaynaklar
[1] Onduline Avrasya A.Ş. “Sistem Ondugreen” Broşürü, 2010
[2] Uluslararası Yeşil Çatı Kongresi ’09, Stuttgart, Almanya
[3] en.wikipedia.org/wiki/Photovoltaics
[4 Zinco GmbH Solarenergie und Dachbegrünung, 2009
[5] Onduline Avrasya A.Ş. “Enerji Üreten Çatılar” Broşürü, 2009
 

---

R E K L A M