Dr. Duygu Erten
İklim Değişikliği, Enerji ve Sağlık Anabilim Dalı Başkanı, IMU

“Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Taraflar Konferansları”nın 27.’si Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentinde 6 Kasım 2022 tarihinde baÅŸladı ve 20 Kasım 2022 günü tamamlandı. Ancak alınan kararlar bir kez daha küresel ısınmayı sınırlamaya yönelik emisyon azaltım taahhütlerini güçlendirme konusunda yetersiz kaldı. Gelecek sene BirleÅŸik Arap Emirlikleri’nde yapılması planlanan COP28’e hazırlanırken, COP27’de neler oldu ve ne kararlar alındı, iyi okunması gerekiyor. Bu konferansta 1,5ºC’nin bir hedef deÄŸil; bir sınır olduÄŸu açıkça ortaya kondu. Bu nedenle aslında var olan çözümler ve alınan kararlardan, çok daha iyilerini talep etmemiz gereken bir döneme girdik. Zirveye damgasını vuran, geliÅŸmekte olan ülkelerin iklim krizi sonucunda yaÅŸamakta olduÄŸu kayıp ve zararların karşılanmasına yönelik bir fon kurulması kararı idi. Ancak yine asıl sorunun kaynağı fosil yakıtlar konusunda, beklenilen adım atılmadı.

Yapılı çevreden kaynaklanan operasyonel emisyonlar, 2021’de 2020 seviyelerine kıyasla % 5 oranında arttı ancak COP27'de baÅŸlatılan 200'den fazla etkinlik ve birkaç yeni iklim eylemi giriÅŸimi ile inÅŸaat sektörü, iklim çözümlerinin ÅŸu anda ölçeklendirmeye hazır olduÄŸunu gösterdi.

Sektörün artık farkında olduÄŸu gibi yapılı çevre, esnek ve sıfır emisyonlu bir geleceÄŸe gerekli geçiÅŸi saÄŸlamak için kritik bir sektördür. Binalar, küresel enerji ile ilgili karbon emisyonlarının neredeyse % 40'ından ve çıkarılan tüm malzemelerin % 50'sinden sorumludur. Dünyada, artan nüfus artışı ve hızlı plansız kentleÅŸme ile birlikte yeÅŸil binalara olan talep artıyor. Daha hafif, modüler ve hızla sonuç alınacak projeler talepte. Hızla artan EDGE sertifikası sayıları dünyadaki algı artışının sonuçlarını göstermesi açısından önemli.

COP27’nin çıktılarından biri olarak Kayıp ve Zarar Fonu’nun kurulması, bugüne dek atılan en önemli adımlardan birisi. Çevre, Åžehircilik ve Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Bakanı Murat Kurum, “Türkiye’nin güncellenmiÅŸ Ulusal Katkı Beyanı’na (NDC) göre emisyon azaltım hedefinin 2030’a kadar %21’den %41’e çıkarıldığını açıkladı ve emisyon pik tarihini 2038 yılı olarak aktardı. % 41 artıştan azaltım, 2020 seviyesine göre %33 artış anlamına geliyor. Bu revize, Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefine ulaÅŸmasının maliyetini de artıracak. Aslında bu, yeÅŸil binalara ülkemizin karbon salımının azaltılmasında önemli bir fırsat sunuyor. Her sektör artırırken yapılı çevre sektörü azaltımla, toplam artışı telafi edebilir. Ortaya konan finansman sayesinde, büyük ölçekte finansman arayan güvenilir projelerle bir yatırım fırsatı yaratılacak. YeÅŸil binalar yoluyla emisyonların azaltılması, önümüzdeki on yıl içinde geliÅŸmekte olan pazar ÅŸehirlerinde 24,7 trilyon dolarlık bir yatırım fırsatı sunuyor. Finanstan enerjiye ve istihdam yaratmaya kadar, yapılı çevre, ekonominin tüm bölümlerinde esnekliÄŸi ve iklim eylemini hızlandırabilir.

BuildingToCOP Koalisyonu, küresel sera gazı emisyonlarının neredeyse % 40'ından sorumlu olan sektörü, finans, dekarbonizasyon ve adaptasyon ve esneklik gibi ana temalara odaklanan amiral gemisi etkinlikleri etrafında topladı.

BM Üst Düzey Ä°klim Åžampiyonları, arzdan talebe ve politika uygulamasına kadar tüm seviyelerde ihtiyaç duyulan bir dizi kısa vadeli yol noktası eylemini baÅŸlatarak, yapılı çevre için tasarlanmış yol haritası izlediklerini gösterdiler.

Kent ölçeÄŸinde, inÅŸaat sektöründen kaynaklanan emisyonları ve kirliliÄŸi azaltmak, piyasayı deÄŸiÅŸtirmek ve belediye tedariklerinde örnek teÅŸkil etmek için dönüÅŸümsel eylemler yürütülmeye devam ediliyor. COP27, C40 Åžehirlerde Temiz Ä°nÅŸaat’a kadar olan süreçte ÅŸunları duyurdu: Londra ve Milano ÅŸehirleri, küresel inÅŸaat iÅŸçileri sendikası BWI tarafından onaylanan C40'ın Temiz Ä°nÅŸaat Hızlandırıcısı'na katıldı ve küresel yapılı çevre sektörünü 2030 yılına kadar somutlaÅŸmış emisyonları yarıya indirmede ve yeÅŸil iÅŸler yaratmada desteklemek için özel eylemlerde bulundu.

Åžehirlerin liderliÄŸi ve C40'ın Temiz Ä°nÅŸaat programı, Biden/Harris yönetimi tarafından yeni Temiz Satın Al GiriÅŸimi'nin destekleyici mekanizmaları olarak kabul edildi.

IKEA Perakende, 2030 yılına kadar küresel yapılı çevreden kaynaklanan somutlaÅŸmış emisyonları yarıya indirmek için geçen yıl Glasgow'daki COP26'da baÅŸlatılan C40'ın Temiz Ä°nÅŸaat Eylem komisyonuna katıldı.
COP 27’de Fransa ve Fas'tan gelen 'sıfıra yakın emisyon ve dayanıklı binaların 2030 yılına kadar yeni normal olması' için “Binalar Atılımı” çaÄŸrısı da dahil olmak üzere COP27'de duyurulan bazı önemli giriÅŸimlerin gerçekleÅŸtirilmesi tüm ülkeler için zaruri. Yüksek emisyonlu sektörlerin karbonsuzlaÅŸtırılması konusunda uluslararası iÅŸbirliÄŸini güçlendirmek ÅŸart görünüyor.

COP26 ve COP27, yapılı çevreyi küresel iklim tartışmalarında tekrar gündeme oturttu. Yapı ve inÅŸaat sektörü paydaÅŸları iyi örnekleri sergiledi ve hedeflere ulaÅŸmak için boÅŸ durmadıklarını gösterdiler - karbondan arındırmak ve adil, esnek yapılı ortamlar yaratmak için çözümler zaten var - sadece ölçeklendirme kararlılığıyla devam etmemiz gerektiÄŸi anlaşıldı.

Tüm dünyada yapılaÅŸma artıyor ve inÅŸaat sektörü 2050 yılına kadar sektörü karbondan arındırmak için kolektif olarak ve tüm paydaÅŸlarla birlikte çalışmalıdır. YapılaÅŸma Paris AnlaÅŸmasıyla uyumlu bir ÅŸekilde ilerlemek zorundadır. Bu nedenle, tüm yönetiÅŸim düzeylerindeki politika yapıcılar, sürdürülebilir ve dayanıklı bir bina ve inÅŸaat sektörünün hedeflerine ulaşırken gerekli emisyon azaltımlarını saÄŸlayan etkili politika araçları uygulamalıdır. Sanayi ve finans sektöründeki karar vericiler, sektörlerinin dönüÅŸümünü benimsemeli ve karbonsuzlaÅŸtırmayı hızlandıran yeniliÄŸe, ürünlere ve hizmetlere yatırım yapmalıdır. Sivil toplumun katılımı, gerekli deÄŸiÅŸimi desteklemek için çok önemli olacaktır.

COP27, bir kez daha dayanıklılık ve sürdürülebilirliÄŸin yaÅŸam döngüsündeki her kararın temel taşı olduÄŸunun altını çizdi. Tüm yaÅŸam karbonuna odaklandı ve gömülü karbonu azaltmanın, operasyonel karbonu azaltmak kadar önemli olduÄŸunu ortaya koydu. Gelecek için acilen yapılması gerekenleri GlobalABC 2022 raporu özetlerken; bu özet COP27 konferansının çıktılarıyla birlikte deÄŸerlendirilmeli... Bu rapor Küresel Binalar ve Ä°nÅŸaat Ä°ttifakı'nın (GlobalABC) amiral gemisi yayınıdır ve küresel olarak binaların ve inÅŸaat sektörünün ilerlemesi hakkında yıllık bir anlık görüntü sunmaktadır. Bu yılki rapor, emisyonların ve enerji talebinin pandemi öncesi zirvenin ötesine geçtiÄŸini ortaya koydu. Sektör, yatırımlarda ve Ulusal Olarak BelirlenmiÅŸ Katkılarının (NDC'ler) bir parçası olarak binalar da dahil olmak üzere ülke sayısında önemli bir artışa raÄŸmen, 2050 yılına kadar karbonsuzlaÅŸtırmayı baÅŸaramayacağımızı ortaya koyuyor çünkü: 2040 yılında var olması beklenen yapı stokunun tahmini % 70'i henüz inÅŸa edilmemiÅŸtir. Yapı ve inÅŸaat sektörü 5,4 milyar ABD doları deÄŸerindedir ve 2024 yılına kadar % 6,4 oranında büyümesi beklenmektedir.

GlobalABC raporunun tavsiyeleri aslında 2050 hedefleri için de yol haritası çiziyor. Bu nedenle yazımı bu hedefleri paylaÅŸarak sonlandırmak isterim.

Binalar Yol Haritaları aracılığıyla sürdürülebilir, sıfır karbonlu ve dayanıklı binalara ve inÅŸaat sektörüne yönelik hedefler ve stratejiler belirlemek için ulusal paydaÅŸlardan oluÅŸan koalisyonlar oluÅŸturulmalı.

Hükümetler ve yerel yönetimler zorunlu bina enerji kodları oluÅŸturmalı ve mümkün olan en kısa sürede net sıfıra ulaÅŸmak için bina kodları ve standartları için bir yol belirlemelidir.

Hükümetler ve devlet dışı aktörler enerji verimliliÄŸine yaptıkları yatırımları artırmalıdır.

Ä°nÅŸaat ve gayrimenkul endüstrileri, yeni ve mevcut binalar için sıfır karbon stratejileri uygulamalıdır.

Yapı malzemeleri ve inÅŸaat endüstrileri, deÄŸer zincirleri boyunca CO2 emisyonlarını azaltmayı taahhüt etmelidir.

Hükümetlerin, özellikle de kentlerin, "döngüsel maddi ekonomilere" geçiÅŸi teÅŸvik eden politikalar uygulaması gerekmekte.

Hızlı büyüyen ülkeler ve ekonomiler, enerji tasarruflu tasarımları, düÅŸük karbonlu ve sürdürülebilir inÅŸaatı teÅŸvik eden kapasite geliÅŸtirme ve tedarik zincirlerine yatırım yapmaya ihtiyaç duymaktadır.

Referanslar
1) GlobalABC Raporu (2022)
2) World GBC Web page
3) Binalar Atılımı , Breakthrough Agenda – Launching an annual Global Checkpoint Process in 2022 - UN Climate Change Conference (COP26) at the SEC – Glasgow 2021 (ukcop26.org)