Danimarka KonsolosluÄŸu tarafından Kasım ayında düzenlenen “Sürdürülebilir ve Enerji Verimli bir Gelecek için Bölgesel Enerji Sistemleri Konferansı”na katılan Danfoss Global Bölgesel Enerji Kıdemli Ä°ÅŸ GeliÅŸtirme Direktörü Miha Bobic ve Danfoss Global Bölgesel Enerji Ä°ÅŸ GeliÅŸtirme Direktörü Dmitry Bochkalov’dan enerji verimliliÄŸi ve “Bölgesel Isıtma” hakkında bilgiler aldık. Bobic, “Türkiye, altın madeninin üzerinde oturuyor” diyor...

YeÅŸil Bina : “Bölgesel Isıtma” enerji verimliliÄŸi açısından ne tür avantajlar saÄŸlıyor?

Miha Bobic : Öncelikle rakamlar çok net gösteriyor ki bölgesel ısıtmada enerji verimliliÄŸi diÄŸer alternatiflere göre çok daha fazla. Örnek olarak bir enerji santralini ele alırsak, primer enerji tarafında sistem yüzde 30 ile 40 verimlilikle çalışıyor. Bu sistemi bölgesel enerji hattına dahil edersek bahsettiÄŸimiz verimlilik bir anda yüzde 70 ile 80 seviyelerine yükselebiliyor. Bir diÄŸer örnek ise, her dairenin kendine ait kombisi veya kazanı olduÄŸu durumlar. Bu tarz sistemlerin birçoÄŸunda egzoz gazı kontrol edilemiyor, dolayısıyla bu sistemlerde tüm yanma atıkları, partiküller ve karbondioksit havaya bırakılıyor. Bu da doÄŸrudan yaÅŸam alanlarındaki hava ve iklim ÅŸartlarını olumsuz etkiliyor. Bu duruma en iyi örnek olarak Çin gösterilebilir. Fakat bunun yerine bölgesel enerji sistemleri kurulduÄŸunda hem ÅŸehir içerisindeki bütün bacalar ortadan kaldırılmış oluyor, hem de ısıtma tesisi ÅŸehrin dışında konumlandırılabiliyor. Son olarak ise enerji verimliliÄŸinin getirmiÅŸ olduÄŸu ekonomik fayda söz konusu. Bölgesel Ä±sıtma sisteminin son kullanıcıya vereceÄŸi enerji maliyeti, tüm alternatiflerden çok daha düÅŸük.

YeÅŸil Bina : Türkiye’de gerçekleÅŸmiÅŸ olan projelerinizden bahsedebilir misiniz? Gündemde yeni projeler var mı?

Dmitry Bochkalov : Soma projemize bakacak olursak... Türkiye’de birçok bölgede enerji santrali bulunuyor. Soma bunlardan sadece biri. Sistemi çok basite indirgeyerek anlatmak istiyorum. Bölgesel ısıtma projesi öncesinde Soma Santrali’nde oluÅŸturulan buhar gücü sadece elektrik üretiminde kullanılıyordu. Çevrimden çıkan sıcak buhardan ise hiçbir enerji temini yapılmıyor ve bu sıcak buhardaki ısı enerjisi dışarı atılıyordu. Bizler bu atık ısının bölgesel ısıtma sistemine dahil olmasını saÄŸlayarak ÅŸehre dağıtılmasına, yerleÅŸim yerlerinin ısınma ve sıcak su ihtiyacında kullanılmasına öncülük ettik. Böylece sadece elektrik üreten bir tesisi kojenarasyon tesisine dönüÅŸtürerek hem elektrik hem de ısı üreten bir tesis haline getirdik. Åžehir sakinlerine ucuz, çevreci ve verimli enerji iletmenin yanı sıra ÅŸehirdeki hava kalitesinin artmasına da katkı saÄŸladık. Fakat bu Soma Projesi’nin sadece baÅŸlangıcıydı ve bunu var olan potansiyelin sadece yüzde 10’unu kullanarak gerçekleÅŸtirdik, ÅŸimdiyse proje geniÅŸlemeye devam ediyor ve böylece bu yeÅŸil ve ucuz enerjiden faydalanan ÅŸehir sakini sayısı da artıyor. Türkiye bu konuda büyük bir potansiyele sahip. Soma tabi ki sadece bir örnek. EskiÅŸehir, Ä°zmir, Afyon gibi bölgelerde yeraltı sıcak su kaynaklarının ve enerji santrallerindeki atık ısının merkezi ısı tesisleri kurularak verimli hale getirilmesi gibi ciddi bir potansiyel söz konusu. Bizler de bu doÄŸal ve atık enerji kaynaklarını faydalı hale getirebilmek adına çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Miha Bobic : Sizler Türkiye’de altın madeninin üzerinde oturuyorsunuz. Çünkü burada birçok jeotermal enerji kaynağı bulunuyor ve bu, dünyanın pek çok yerinde bulunmayan bir fırsat.

YeÅŸil Bina : BildiÄŸiniz gibi Türkiye’de özellikle büyük ÅŸehirler çok kalabalık ve altyapıları oldukça eski... Bu tarz bölgelerde bölgesel ısıtma dönüÅŸümünü gerçekleÅŸtirmek maliyetli olmaz mı, uygulanabilmesi mümkün mü?

Miha Bobic : Bu konudaki yanıtım oldukça net... Kesinlikle bu yatırımın getirileri ile ilk sahip olma maliyeti kıyaslandığında bölgesel ısıtmanın oldukça kârlı bir yatırım olduÄŸu görülebiliyor. Sistemin ticari ömrü boyunca getireceÄŸi enerji tasarrufundan elde edilen getiri, sistemin kurulumu için gereken ilk yatırım maliyetlerini çok rahat bir ÅŸekilde karşılıyor. Bununla ilgili gerek ÅŸirketimizde gerek sistemi kullanan belediyelerde ihtiyaç duyulan tüm hesaplamalar mevcut ve kullanıma açık. Dünya genelinde halihazırda bu sistemleri aktif olarak kullanan birçok ÅŸehir var. Bunların arasında birçok tarihi kalıntıya ev sahipliÄŸi yapan merkezler dahi bulunuyor. Örnek olarak bizim geldiÄŸimiz yer olan Slovenya’nın baÅŸkenti Ljubljana eski bir Roma ÅŸehrinin üzerine kurulu ve oldukça eski bir altyapısı bulunuyor. Buna karşın biz Ljubljana’da bölgesel ısıtma sistemi kullanıyoruz. Ayrıca ÅŸehirler her ihtimalde belirli peryiotlarda altyapılarını revize etmek durumunda. Bölgesel Ä±sıtma projeleri, bu projelerle birleÅŸtirilerek tamamlanabilir.

YeÅŸil Bina : Bölgesel ısıtmanın yaygınlaÅŸtırılması için neler yapılıyor? Danimarka’da daha çok kamu tarafından veya kamu teÅŸvikleri ile projeler yapılırken Türkiye’de özel sektör bu noktada daha hızlı ve esnek ilerliyor. Kıyaslama yaptığınızda Türkiye’de nasıl bir yöntem izlenebilir?
 

Dmıtry Bochkalov : Öncelike Türkiye’ye baktığımızda ben durumun bu ÅŸekilde olduÄŸunu düÅŸünmüyorum. Ben nereye gitsem ve hangi belediye baÅŸkanı veya yerel yönetici ile konuÅŸsam örneÄŸin Bergama, Afyon, Simav gibi, söylediÄŸinizin aksine yerel yönetimler fazlasıyla bölgesel enerji projelerine açık ve aksiyon almaya hazırlar. Çünkü bu belediyeler vatandaÅŸlarına daha iyi bir yaÅŸam kalitesi sunabilmek istiyorlar. Özellikle jeotermal sıcak su kaynağına sahip bölgeler vatandaÅŸa gayet doÄŸal olarak bu çevreci ve ekonomik ısınma çözümünü sunabilmeyi arzu ediyor. Bence ülke ve yerel yönetimlerin yaÅŸadığı en büyük problem, yatırım yapabilecek kaynaklara ulaÅŸamamaları. Yoksa ihtiyaç duyulan ilgi ve devlet desteÄŸi mevcut. Finansal problemlere çözümler üretildikçe projelerin hayata geçmemesi için bir engel yok. Bu durumda ise dış kaynakların ülkeye çekilmesi ve yeÅŸil enerji projeleri için mevcut AB fonlarının deÄŸerlendirilmesi mümkün kılınabilir. 

Miha Bobic : Günün sonunda eÄŸer Türkiye’deki ÅŸehirlerin potansiyellerine bakacak olursanız, bu ÅŸehirlerde bölgesel enerji sistemlerine geçiÅŸ, ÅŸehirler için her açıdan fayda getirecektir. Ä°lk olarak hızlı bir ÅŸekilde hava kirliliÄŸi seviyesi düÅŸecektir ve ardından ÅŸehrin enerji maliyetleri azalacaktır. Bu duruma ülkenin yöneticileri gözünden baktığınızda da enerji maliyetlerinin düÅŸecek olması yeterli bir motivasyon unsurudur.

YeÅŸil Bina : Danfoss dünya çapında bir firma ve bölgesel ısıtma konusunda odaklanmış olunan hedef ülkeler bulunmakta mı? Rusya özelinde ise, halihazırda fosil yakıt kaynakları bulunan bu ülkenin bölgesel Ä±sıtma uygulamalarına yaklaşımını nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?

Dmıtry Bochkalov : Bugün burada bulunmamızdan anlaşılacağı üzere Türkiye odak ülkelerden birisi. Bir diÄŸer odak ülke ise Çin; özellikle hava kirliliÄŸinin azaltılması konusunda yapılan çalışmalarda biz de oldukça aktif olarak rol alıyoruz. DiÄŸer taraftan bir diÄŸer odak ise kuÅŸkusuz Rusya. Rusya, hemen hemen dünyadaki en geniÅŸ bölgesel ısıtma sistemlerine sahip ülkelerden biri olarak hedef pazarlarımızdan birisi.

Miha Bobic : Genel olarak Avrupa kıtası ülkeleri dünyadaki en fazla bölgesel ısıtma penetrasyonuna sahip. ÖrneÄŸin Almanya bu konuda dünyadaki en büyük tesislere sahip ülkelerden birisi. DiÄŸer taraftan bu pazarın geliÅŸmekte olduÄŸu ülkelere de odaklanmaya çalışıyoruz. ÖrneÄŸin bu sene Ä°ngiltere, yeni bölgesel ısıtma projelerine 350 milyon GBP (Ä°ngiliz Sterlini) destek saÄŸlayacağını açıkladı. Buradaki model devlet-özel sektör ortaklığı ÅŸeklinde olacak ve bu durumda özel sektörün de getireceÄŸi yatırımlarla birlikte toplam yatırım miktarı yaklaşık olarak 1 milyar GBP (Ä°ngiliz Sterlini) tutarına ulaşıyor. Bir diÄŸer büyük potansiyeli ise Fransa taşıyor. Fransa’da izlediÄŸimiz model biraz daha farklı; çünkü Fransa’da Engie, Veolia gibi dünyanın en büyük enerji santrali operatör firmaları bulunuyor. Bunlar da bizim çözüm ortaklarımız ve birlikte projeler yürütüyoruz.