Çevre Dostu ve Sağlıklı Malzemeler

9 Mayıs 2011 | DOSYA 6. Sayı (Mart - Nisan 2011)

Cemil Yaman
LEED Faculty, LEED AP, BREEAM Assessor
 ERKE Tasarım Mühendislik San. ve Tic. Ltd. Şti.
cemilyaman@erketasarim.com

Türkiye’de Yeşil Bina sayısının artmasıyla birlikte inşaat sektöründe çevreye saygılı, sağlıklı, yeşil malzemelerin kullanımı da artış gösterecektir. Ancak, artan bu talebin karşısında bugün bu malzemelerin tedariğinde sıkıntı yaşanıyorsa da, inanıyorum ki çok kısa bir zamanda bu ürünler Türkiye’de üretilmeye başlanacak, yatırımcıların kullanımına sunulacak ve yerel ekonomiye katkı sağlanacaktır. Her ne kadar yeşil malzemelerin neler olduğu çok iyi bilinmiyorsa da çeşitli sertifika sistemleri sayesinde Yeşil Binaların artması ve bu malzemelere olan ilginin yükselmesi ile yeşil malzemeler, kısa zamanda herkes tarafından bilinir hale gelecektir.

Yeşil Malzemeler

Yenilebilir, kullanılmış (hurda) malzemeden yapılmış, yaşam boyu (çıkarılması, üretilmesi, taşınması, bakımı ve uzaklaştırılması süresince) enerji tüketimi ve bina ömrü boyunca çevresel etkileri düşük olması ile çevre dostu, düşük VOC (Volatile Organic Compounds-Uçucu Organik Bileşikler-kanserojen) değeri ile de sağlıklı malzemelerdir.
Halihazırda, piyasada klasik malzemelere göre maliyet farkı olmaksızın VOC değeri düşük boya, yapıştırıcı, yalıtım malzemeleri, geri dönüştürülmüş zemin ve tavan döşemeleri, yenilebilir linolyum zemin kaplaması ve CRI sertifikalı halı, susuz pisuvarlar, verimli rezervuar, lavabo ve duş gibi ürün ve malzemeleri tedarik etmek mümkündür.

Yerel Malzemeler

Ulaşımdan kaynaklanan karbon salımını düşürmek ve yerel ekonomiye katkı sağlamak amaçlı olarak kullanılan yerel malzemeler Yeşil Binalarda çoğunlukla kullanılan malzemelerdir. Demir, beton, tuğla, gazbeton, alçıpan, halı, asma tavan ve dış cephe gibi hemen hemen tüm inşaat malzemeleri yerel olarak tedarik edilebilmektedir.
    

Hurda Malzemeler

Kullanılmış (Hurda) malzemeler, çevresel etkileri en düşük olanlardır. Kullanıma elverişli olmadıkları ve görüntü itibariyle yeni bina konseptine uymadıkları için yeni binalarda tercih edilmemektedirler. Ancak, gelecekte mimarlarımız bu malzemelerin yeniden kullanılması ile ilgili güzel çözümler bulacaklardır. Kullanılmış parke, çelik ve taşyünü asma tavan malzemeleri, halı, kapı, çeşitli çelik malzemeler örnek olarak verilebilir.
    
Geri Dönüştürülmüş Malzemeler

Doğal kaynakların kullanımını ve bu kaynakların çıkarılmasında ve taşınmasında fosil tabanlı yakıtların kullanımını azaltmak amaçlı geri dönüştürülmüş malzemeler kullanılmaktadır. Geri dönüştürülmüş malzeme, tüketicilerin kullanımından sonra hurdaya ayrılmış (Post-Consumer) inşaat demiri ve herhangi bir üretimin çıkışındaki hurdanın başka bir ürünün hammaddesi ya da girdisi olarak kullanılması (Pre-Consumer) hurda tekstil malzemesi gibi olmak üzere iki şekilde ifade edilmektedir. İnşaat demiri, her türlü çelik, halı, çeşitli asma tavan, çeşitli zemin kaplama malzemeleri örnek olarak gösterilebilir.
   
Yenilenebilir Malzemeler

Uzun zaman diliminde yetişen ürünlerin kullanımını azaltmak ve yok olmalarını önlemek düşüncesiyle yenilebilir malzemeler kullanılmaktadır. Yenilebilir malzeme kullanımı yaygın olmamakla birlikte, tedariğinde yaşanan sıkıntıların giderilmesi ve yerel üretimin hızlanması ile Yeşil Binalarda daha çok görülmeye başlanacaktır. Bambu, yün, pamuk, linolyum, saman ve buğday kabuğundan yapılmış her türlü kompozit malzeme ve mantar, yenilenebilir ürünlere örnek gösterilebilir. Bu ürünler daha çok zemin kaplama, sabit ve hareketli mobilyalar, asma tavan ve yalıtım malzemelerinde kullanılmaktadır.
     
Sertifikalı Ahşap

Ormanların kontrollü kesimini ve çevre bilinciyle yönetilmesini sağlamak için sertifikalı ahşap kullanımı Yeşil Binalarda tercih edilmektedir. Ancak sınırlı sayıda tedarikçinin olması, ithal edilmesi ve çok iyi bilinmiyor olması kullanımı zorlaştırmaktadır. Sertifikalı Ahşap, özellikle dış cephe ve zemin kaplama uygulamalarında kullanılmaktadır.
   
Düşük Emisyonlu Yapıştırıcı ve Yalıtım Malzemeleri

Uygulama sırasında çalışanların ve daha sonra bina kullanıcılarının sağlığını korumak amacıyla, iç hava kirleticilerin miktarı ve dolayısıyla rahatsız edici ve zararlı kokuları azaltılmış yapıştırıcıların kullanımı zorunlu hale gelmektedir. Bunun için Yeşil Binalarda yaygın olarak düşük VOC miktarı içeren yapıştırıcılar kullanılmaktadır. Bu ürünlerin yaygın olarak kullanıldığı alanlar, zemin kaplama, mekanik kanalların yalıtımı, PVC boruları, cephe iç uygulamalarıdır.
   
Düşük Emisyonlu Boyalar ve Zemin Kaplamaları

Çalışanların ve bina kullanıcılarının sağlığını korumak için düşük VOC miktarı içeren boyalar,  epoksi ve poliüretan gibi zemin kaplamaları kullanılmaktadır. Her türlü zemin kaplamasında kullanılan epoksi ve poliüretan, iç duvarlarda kullanılan boyalar ve iç mekanlarda kullanılan çelik malzemeler üzerine uygulanan boyaların içerdiği VOC miktarı belirlenmiş limitler altında olmalıdır.
   
Düşük Emisyonlu Zemin Kaplama Sistemleri

Bina iç mekanlarında kullanılacak seramik, halı ve diğer sert zeminler belirli sertifikalara sahip olmalıdır. Halı ve seramik yapıştırıcılarının ve diğer tüm zemin kaplama malzemelerinde kullanılan yapıştırıcaların VOC değeri belirlenmiş limitler altında olmalıdır.
    
Düşük Emisyonlu Kompozit Malzemeler

Sağlıklı ortamlar oluşturmak için bina iç mekanlarında kullanılacak MDF, suntalam gibi kompozit malzemelerin urea-formaldait içermemesi gerekmektedir.
    
Çevre Dostu Gazlar

Özellikle soğutma gruplarında ve yangın söndürme sistemlerinde CFC (KloroFloroKarbon) ve HCFC (HidroKloroFloroKarbon) gazları yerine ozon tabakasına zarar vermeyen ve küresel ısınmaya neden olan etkileri azaltılmış gazların kullanımı hızla artmaktadır. Ancak, çevresel etkileri düşürmek için kullanılacak gaz tipi ne kadar önemli ise, gazın kullanılacağı soğutma sisteminin verimi ve ömrü, yıllık gaz kaçağı oranı da o kadar önemlidir.
   
Su Tasarruflu Sistemler

Çok büyük oranlarda su tasarrufu sağlayan lavabo ve duş bataryaları, susuz pisuvar ve verimli klozet sistemleri Yeşil Binalarda tercih edilmektedir.
   
Çevre dostu ve sağlıklı malzeme ve ürünler yukarıda verilenlerle sınırlı değildir. Ayrıca aydınlatma sistemlerinde kullanılan yüksek frekanslı balastlar, ısıl özelliğinin yanında çevresel etkileri de azaltılmış yalıtım malzemeleri, yaşam boyu çevresel etkileri ve enerji tüketimi azaltılmış, uzun ömürlü ve dayanıklı malzemeler, kullanılmış yapısal ve yapısal olmayan malzemeler, geri dönüştürülmüş malzemeler örnek olarak verilebilir ve bu örnekleri çoğaltmak da pek tabii ki mümkündür.
Yeşil malzeme kullanımının artması ile çevresel etkiler ve doğal kaynak kullanımı azalacak, yeni malzemelerin çıkarılmasında ve taşınmasında tüketilen enerji düşecek ve en önemlisi sağlıklı malzeme kullanımı ile iç mekanlarda çalışma kalitesi ve çalışanların verimi artacaktır.


 

---

R E K L A M