Yeşil Bina Dergisi 6. Sayı (Mart-Nisan 2011)

37 N‹SAN 2011 / YEfi‹L B‹NA r›n› karfl›layamayacak, hatta uygun olmaya- cak. Ancak her iki durumda da sürdürülebilir- lik yaln›zca geçmifle bak›larak ölçülebilir. Bina malzemelerinin sürdürülebilirli¤ini de¤erlendirmek Çevresel de¤erleri ve yaflam döngüsü de- ¤erlendirmeleri DIN EN 14 044 standard›na göre de¤erlendirilen beton gibi malzemeler de¤erlendirme için önemli araçlard›r. Bu de- ¤erlendirme yöntemleri denendi-test edildi kurallar›n› takip eder ve her zaman dörde ay- r›l›r: - Amaçlar› belirleyecek olan test iskeletini kurmak - Tüm malzeme ve enerji ak›fl›n› kaydedecek yaflam döngüsü envanteri - Sabit kriterlerin temelinde çal›flacak olan etki de¤erlendirmesi - Sonuç ve tavsiyelerin analizi Yaflam döngüsü analizi münferit konular› analiz eder ve sonucu yaln›zca daha önceden tan›mlanm›fl amac›n arkaplan›na etki eder. O nedenle de¤erlendirme yaparken dikkat edi- lecek önemli bir husus, fonksiyonel ünitenin ne oldu¤unu do¤ru tayin etmektir. Bina ürünlerinin yaflam döngüsü de¤erlendirmesi- ne katk›s›n› do¤rudan karfl›laflt›rmak prob- lemli bir yoldur; çünkü ürünün faydas› sadece bina bileflenlerinde veya inflaatta müspet ola- bilir. Ürün mukayesesinin kabul edilmezli¤i, Almanya Federal Bina Bakanl›¤›’n›n yürüttü- ¤ü, bina profilleriyle ilgili bilgi içeren Ökoba- u.dat’ta bir örnekle belirtiliyor: bu, 1 kg kat› inflaat kereste at›¤› için 9.598 MJ (yenilene- meyen ana enerji) enerji ihtiyac› do¤uruyor. 1 kg. kalkerli kumtafl› için gerekli enerji 1.121 MJ’dir. Buna karfl›l›k, flu çok aç›k ki, yap› mal- zemelerinin çevresel de¤erini ölçerken amaç- lanan uygulamalar daima göz önünde bulun- durulmal›d›r. Yap› malzemelerinin çok amaçl› kullan›- m›yla ilgili, elektrik teçhizat› ve ›fl›k bulblar› gi- bi di¤er ürünlerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda, ekolojik kalitesiyle ilgili sadece bir parametre verilmesi de uygun olmaz. IN EN ISO 14025’e göre II- I. tür çevresel etiketin kullan›m› bu zorluklar- dan korunur. Bunlar ürün kategorisi kapsa- m›ndaki yap› ürünlerinin mukayesesinde veri sa¤lamak için yap›lan uyumland›r›lm›fl de¤er- lendirme prosedürleri ve kapsaml› çevresel et- kinin kullan›lmas›na dayan›r. Çimento ve betonun çevre profili III. tür çevresel etiketlenme www.be- ton.org web sitesinde bulunabilecek haz›r ka- r›fl›m betonla sa¤lanabilir. Tafl›ma ve inflaat›n ileri safhalar› gibi süreçteki di¤er aflamalar göz önünde bulundurulmaz. Her ne kadar ay›rt etme C20/25, C25/30 VE C30/37 olarak üç s›k›c› güç s›n›f› aras›nda yap›lsa da fonksi- yonel ünite olarak 1 m 3 beton al›n›r. Bu güç s›n›flar› Almanya’da üretilen haz›r kar›fl›m be- tonun yüzde 80’i olarak hesap edilir. Ancak bu durumlarda da sürdürülebilirlik de¤erlen- dirmesi yapmak mümkün de¤ildir. Betonun niteli¤ini de¤ifltirirken sadece çevresel de¤il, ekonomik hatta sosyal ürün niteliklerini de de¤ifltirmifl oluruz. Mesela daha güçlü beton türleri kullanarak daha hafif bileflen a¤›rl›¤›na sebep olan ve böylece daha az kaynak kulla- n›lan, daha ince bina bileflenleriyle çal›fl›lmas›- n› mümkün k›lar. Daha ince kesit alan› beton birimini de azalt›r. Kolon ve yer a¤›r yüklenirse, daha güçlü beton kesit alan›n› azalt›r, bu da kiralanabile- cek yerin büyümesi anlam›na gelir. Bu, ekolo- jik bina materyalleri parametrelerinin, sürdü- rülebilirlik de¤erlendirmesi için de¤erlendir- menin sonuçlar›ndan daha fazla de¤er girdisi sa¤lad›¤› anlam›na gelir. Haz›r kar›fl›m beto- nun yaflam döngüsü de¤erlendirmesi profili- ne bakt›¤›m›zda, 1996-2006 y›llar› aras›nda 1 m 3 haz›r kar›fl›m betonu üretmek için kullan›- lan ana enerjinin hemen hemen yüzde 25 oran›nda, küresel ›s›nma potansiyelininse yüzde 20 oran›nda azald›¤› aç›kt›r. ‹kinci yak›t kullan›m›n›n ise bu alanda gözle görülür yar- d›m› olur. Bununla birlikte, harmanlanm›fl çimento- nun geliflimi (Portland kompozit çimentosu ve y›k›lm›fl f›r›n çimentosu), posa ve kum gibi bafll›ca bileflenleri nedeniyle daha az CO 2 emisyonuna neden olur. Bu da di¤er çimen- tolara göre daha az küresel ›s›nma potansiye- li demektir. Bu ekolojik etkileri göz önüne almak, DIN- EN 206-1’e göre “betonun teknik özellikleri” ba¤lam›nda mümkündür. Burada mimar be- ton için gereken ek gereksinim olarak çimen- toyu belirtebilir. Ama bu yaklafl›m›n uygula- mada birçok k›s›tlamas› vard›r. Çimentoyu de¤ifltirmek genellikle yeflil ve kuvvetlendiril- mifl betonun kalitesini de¤ifltirir, bu yeni bir birincil teste ihtiyaç do¤urur. Bu ise ancak 28 Harmanlanm›fl çimentoyla sürdürülebilirlik CO 2 sal›m›n› azaltmak için demir ve çelik endüstrileri gibi endüstriler, çimento üretiminde yan ürün olarak kullan›l›r. Y›k›k ocak m›c›r› ve uçucu kül de CO 2 azalt›m›na katk›da bulunur. New York’taki “Bank of America Tower”›n yap›m›nda y›k›k ocak m›c›r içeren çimentonun kullan›lmas› CO 2 sal›m›n› 16.000 ton kadar düflürdü. Amerika Bankas›