Yeşil Bina Dergisi 6. Sayı (Mart-Nisan 2011)

14 YEfi‹L B‹NA / N‹SAN 2011 EKOLOJ‹ B undan 5-10 y›l öncesine kadar ekoloji ve ekonomi kelimeleri ayn› cümlede birlikte kullan›lamazd›. Ekolojinin halkla ilk temas noktas› olan or- ganik g›dadan örnek vermek gerekirse, orga- nik g›da sa¤l›kl› olmaktan çok, en az iki, üç kat daha pahal› olmas› ve zenginlerin yeme¤i olmakla ünlenmiflti. Benzer karfl›laflt›rmalar temiz enerji kay- naklar› için de yap›l›yordu; günefl-rüzgar enerjisi güzeldi, hofltu ama çok pahal› idi. Akademik büyüklerimiz, “F›rf›rlarla Türki- ye’nin enerjisi sa¤lanmaz, bunlar çevrecilerin oyunca¤›d›r!” mealinde aç›klamalar yap›yor- lard›. Ne zaman ki “ekonomi = 1/ekoloji” for- mülü do¤adaki, yaflamdaki gerçek karfl›l›¤›n› bulup “ekonomi = ekoloji” haline geldi, ifller de¤iflmeye bafllad›. Bu de¤iflimden ilk nasiplenen sektör rek- lamc›lar oldu. Kedi mamalar›, bebek bezleri ve hatta benzin reklamlar›nda arka planda dönen beyaz büyük rüzgar türbinleri görme- ye bafllad›k. Her dondurma reklam›nda mut- laka flehvetli bir kad›n› ekran›m›za tafl›yan reklam sektörü, rüzgar türbinlerinin de tüke- tici üzerinde ayn› etkiyi yapaca¤›n› öngörü- yorlar. Amaç iyi niyetli olmasa da araç yine fe- na de¤il. Ancak insan sormadan duram›yor, bu ürünlerle rüzgar enerjisi aras›ndaki iliflkiyi. Sonra yap› sektörü kendi hamlesini yapt›... LEED ve BREEAM sertifikal› binalar duyma- ya bafllad›k. Pek görmeye bafllad›k diyemiyo- rum, çünkü söylemler hâlâ genelde “Planl›yo- ruz, yapaca¤›z inflallah” format›nda. Etkileyici görsellerle süslenmifl bu ilanlar› biraz dikkatli- ce okudu¤umuz zaman ise “Sertifika baflvu- rusu yap›lacak” gibi ibareler gördük; yani mil- letvekili sand›¤›m›z me¤erse henüz yeni aday aday› olmufl. Bunlar da aç›kças› kedi mamas›ndan çok farkl› de¤ildi. Proje bitmek üzereyken, “Ya biz buna biraz günefl-rüzgar enerjisi ekleyelim, az buçuk da enerji tasarrufu ve iki, üç bisiklet park› ile bir sertifika al›p ad›m›z› duyural›m”... Yani tek motivasyonu rant ve para kazanmak olan kurumlar›n bir anda ekolojiyi yeni ka- zanç ve reklam kap›s› görmeleri idi sözkonu- su olan genelde. Rüzgar enerjisinin ilk popüler oldu¤u dö- nemlerde bizzat bu iflten ekmek paras› ka- zanmay› ümit eden “eko-saf” biri olarak ilk müflteri adaylar›m›z› hala hat›rlar›m. Fiyatlar›n kendilerine yüksek gelmesi nedeniyle arabas›- n›n alternatörüne üç adet kanat takarak rüz- gar türbini üretti¤ine inanan, inanmakla da kalmayan, rüzgar› bol kasabalar›m›zda bu ürünleri satarak birçok eko-ma¤dur yaratan DragonsDen modeli giriflimcileri hala gülüm- seyerek hat›rlar›m. Benzer e¤ilimleri dijital dünyada da göz- lemlemek çok mümkün. Herhalde son bir, iki y›ld›r en de¤erli olan domain eklentileri, eko- yeflil-organik gibi kelimeler oldu. Bir anda projeler oldu eko-proje.com; treni kaç›rmak istemeyen ekonomistin sitesi oldu yeflil-eko- nomi. Mahallenin manav› ürünlerini organik- gida.com ’da satmaya bafllad›. Ürün ayn› ama, zihniyet de... Çok Güzel Hareketler Bunlar !.. ancak temel sorun çok bariz. Son zamanlarda çok önemsedi¤im bir betimleme eksik: ‹çsellefltir- me! Ülkemizde son zamanlarda birçok karar›n devlet büyüklerimizin veya kanaat önderleri- nin tatmin olmas› veya olmamas› üzerine kur- guland›¤› bir süreçte, dünyaya ve ülkeye say- g›l› bir ürün veya hizmet sunmay› içsellefltirme konusunda henüz at›lacak ad›m çok. Türkiye’de ayn› oranda artan bir ekonomik al›c›/talep kitlesi oluflturmamas›na ra¤men bu kadar fazla (ço¤u sahte, az› gerçek) Yeflil giri- flim bir nevi akvaryum ekolojisi oluflturacakt›r. Yani sabit miktarda varolan yeme birçok bal›k sald›racakt›r, bal›klar›n da her geçen sürede ço¤almalar›, paylafl›m›n daha zorlu olmas›na neden olacakt›r. Burada en büyük zarar›, yafl›n yan›nda kurunun da yanmas› misali gerçek çevre dostlar› görecektir. Belki de flu süreçte en gerekli “eko” ku- rum, bir eko-etik kurulu olmal›; y›llard›r üret- ti¤i çürümüfl duvar› bir anda gece yar›s› yefli- le boyamaya çal›flanla, gerçek yeflil çat› yapa- n› ay›rt edebilmek için. Samimi olan birçok te- kil eko-giriflimin anlam›n›n çok büyük ve önemli olmas›na ra¤men, bu oluflumlar›n toplumsal bir dönüflümü tetikleyecek güçleri yoktur. Gerçek ekolojik dönüflümün bafllad›¤› az say›da ülkede, bu de¤iflim mutlaka uzun süreli devlet politikalar› ile hem merkezi hem de yerel ölçekte destekleniyor. Dar›s› ülkemizin bafl›na... Ama flimdilik sesimiz sadece eko! yap›yor galiba... Atefl U¤urel TemizDünya Ekolojik Çözümler Platformu ates.ugurel@temizdunya.org “Eko”