Yeşil Bina Dergisi 4. Sayı (Kasım-Aralık 2010)

18 YEfi‹L B‹NA / ARALIK 2010 DE⁄ERLEND‹RME Girifl B u makale, binalarda enerji verimlili¤i konusunda son y›llardaki geliflmeleri ve gelecekteki olas› yönelimleri özet- lemek amac›yla haz›rlanm›flt›r. Burada enerji verimlili¤inin gerçek anlam›, gelecekteki bi- na tasar›m›n›n geliflmesine etkileri ba¤la- m›nda incelenmifltir. Geçmiflte binalar için tasar›m süreçlerinde enerji ak›fl›n›n dikkate al›nmas›n›n bir sonucu olarak, yeni bina bi- çimlerinin gelifltirilmesi ile ilgili kavramlar, flimdilerde kentsel tasar›m üzerinde enerji- nin etkisini de kapsamaktad›r. Ancak gele- cekte durumun bugünkünden çok daha farkl› olaca¤› aç›kt›r. Binalarda Enerji Verimlili¤i Bina sektöründe enerji verimlili¤i ile ilgili ve düzeltilmemesi halinde gelecekteki sür- dürülebilir geliflmeyi ciddi biçimde engelle- yebilecek iki önemli yanl›fl-anlay›fl bulun- maktad›r (1). Birincisi, bina tasar›m›nda bütünsel bir anlay›fl eksikli¤idir. Ülkemizdeki geleneksel yaklafl›m, sistemi bir bütün olarak ele almak yerine (bütünü oluflturan alt sistemler ara- s›ndaki iliflkiler ve ba¤›ml›l›klar dikkate al›n- maks›z›n) alt sistemler (mimari, mekanik te- sisat, elektrik) üzerinde odaklanmaktad›r. Bu süreçte entropinin etkileri dikkate al›n- madan sadece enerji ihtiyac›n›n hesaplan- mas› ile bir tak›m sonuçlara var›lmaktad›r. Örne¤in, bina tasar›m› ›s›tmada sadece enerji tasarrufu sa¤lamak gibi bir önyarg›ya dayanmaktad›r. Bu husus geçmiflte do¤ru kabul edilebilirdi; çünkü en az›ndan y›l›n bir bölümünde havalar›n so¤uk oldu¤u dönem- lerde insanlar›n iklimsel olarak yenmesi ge- reken güçlük, makul bir s›cakl›ktaki iç ma- hallerin oluflturulmas›yd›. Ancak bugün art›k modern binalar›n çok daha incelikli ve ayr›n- t›l› düflünmeyi gerektirmesi gerçe¤ine ra¤- men (örne¤in artan konfor ihtiyaçlar› nede- niyle art›k binalarda standart olarak hava- land›rma ve so¤utma sistemleri istenmekte, buna karfl›n maksimum düzeyde enerji ve- rimlili¤i arzu edilmektedir), geleneksel du- rum bugün de bina tasar›m›nda ›s›tma ener- jisi a¤›rl›kl› düflünmeye neden olabilmekte- dir. Yinelemek gerekirse modern binalar ›s›- t›lmay› gerektirmelerinin yan› s›ra, havalan- d›rmay›, yapay ayd›nlatmay› ve giderek ar- tan biçimde so¤utmay› da gerektirmektedir. Bu durumda modern bir ofis binas›ndaki ›s›t- ma gereksinimi, binan›n toplam enerji talebi içerisinde sadece belirli bir yüzdeyi kapsa- maktad›r. Bütüncül yaklafl›m eksikli¤ine di- ¤er bir örnek de iflletim s›ras›nda enerji ta- sarrufu için kullan›lan önlemlerin üretiminde gerekli gömülü ›s›l depolamay› dikkate al- maks›z›n enerji talebine vurgu yap›lmas›d›r. ‹kincisi, “enerji verimlili¤i” teriminin “enerji talebi” ve “ enerji tüketimi” ile kar›fl- t›r›lmas› veya bu terimlerin yerine kullan›la- bilmesidir. Yani düflük enerji tüketimi, ço¤u zaman ve yanl›fl olarak, enerji verimlili¤inin yüksekli¤i ile eflde¤erde tutulmaktad›r. Bu- nun sonucu olarak, uygulamada enerji tale- binin minimize edilmesi için çaba harcan›r- ken, gerçek enerji verimlili¤inin yüksek k›l›n- mas›na daha az çaba harcanmaktad›r. Ger- çekte enerji verimlili¤inin maksimize edilme- si sadece enerji tüketiminin minimize edil- mesinden daha fazla bir fleydir. Yani verim, performans demek olup, ç›kt›lar (yarar) ile girdiler (kaynak) aras›ndaki iliflkiyi ifade eder. Buradaki önemli hususlardan birisi de “tüketilen” enerjinin sonucunda elde edilen yarar›n kalitesidir. Binalar›n ›s›l performans- lar› ba¤lam›nda enerji verimlili¤i iç mahal çevresinin kalitesi ile enerji talebi aras›ndaki iliflki olarak anlafl›lmal›d›r. 1.1.2011 tarihin- den itibaren yeni binalara “Enerji Kimlik Bel- gesi” verilmesini öngören “Binalarda Enerji Performans› Yönetmeli¤i” de dahil olmak Dr. ‹brahim Çakmanus Çakmanus Mühendislik Enerji San. ve Tic. Ltd. fiti. © YEfi‹L B‹NA Binalarda Enerji Verimlili¤inin De¤erlendirilmesi