Yeşil Bina Dergisi 39. Sayı (Eylül-Ekim 2016)

35 YEŞİL BİNA / EKİM 2016 olan karbondioksit eşdeğeri sera gazı salımlarının yüzde 70,2’si enerji sektörü kaynaklı 1 . Elbette bu rakam binaları ısıt- mak, soğutmak, aydınlatmak, işler kılmak için gerekli olan elektrik, gaz gibi enerjile- rin tüketimi kaynaklı salımları da içeriyor. Bu nedenle de INDC beyanının “plan ve politikalar” başlığının bir kısmı, binalar ile ilgili olarak alınacak önlemlere ayrılmış durumda ve bu önlemler arasında “Sıfır Enerjili Evler” konusunda bazı hedefler konulabileceğine işaret eden bir bölüm de var. Sıfır enerjili ev (ya da bina) bir kaç örnek yapı haricinde Türkiye’nin günde- minde olan bir konu değil; bugüne kadar inşa edilenler ya deneme/örnek olma amaçlı inşa edilmiş yapılar ya da kırsal yerleşimlerde enerji temin zorluğu sonu- cunda çok kontrollü olmasa da sıfır enerjili olmak zorunda kalmış yapılar... Ancak önümüzdeki süreç içerisinde gelişmiş ülkelerin gündeminde olan sıfır enerjili yapıların Türkiye’nin de gündemine gire- ceği ve bu konuda hedefler konulacağı beklenmeli. İngiltere, benzer bir konsept olan sıfır karbonlu binalar konusundaki ilk kararı 2006 senesinde aldı ve yapıların bu hedefe uyumlu olarak inşa edilmeye başlanmaları için seçilen zaman 2016’ydı. Her ne kadar uygulama 2016 senesinde başlayamadıysa ve İngiltere’nin Brexit sonrası yeni hükümeti Paris Anlaşması şartlarına uygun bir yeni “Sıfır Enerjili Binalar” hedefi belirleneceğini duyur- duysa da, bizim için önemli olan alı- nan karar ile belirlenen hedef arasında 10 sene olmasıdır. Bunun nedeni, bu dönemde hem bazı standartların geliş- tirilmiş olması gereği, hem de endüst- rinin hazırlanması gereğidir. Elbette bu dönemde tarafların konuyu geliştirme- leri ve tartışmalarına yönelik kurumlar- mekanizmalar oluşturulması gereği de ortaya çıkmıştır. Türkiye’nin de benzer süreçleri ne kadar erken başlatabilirse o kadar yapılabilir ve üretken sonuçlara ulaşacağına inandığımızdan, bu yazıyı kaleme alarak başlayacak bir tartışmanın zemininin oluşturulmasına katkıda bulu- nabilmeyi hedefledik. Önceliğin, Sıfır Enerjili Bina’nın tanımı üzerinde uzlaşmak olması gerektiğine ina- nıyoruz. Amerikan Enerji Bakanlığı için yapılan bir çalışmada 2 “Sıfır Enerjili Bina” için üzerinde uzlaşılan tanım şu şekilde: “Binaya ‘kaynak enerji’ cinsinden yıllık olarak teslim edilen enerjinin sahada/ binada üretilen kaynak enerji cinsinden yenilenebilir enerjiye eşit ya da daha az olduğu enerji verimli binalar”. Avrupa Birliği ise 2010 senesinde yayınladığı “Binaların Enerji Performansı” başlık direktifinde “Yaklaşık Sıfır Enerjili Binalar-Near Zero Energy Buildings”ten söz ediyor ve bunları çok yüksek enerji performanslı, ihtiyaç duydukları çok az miktarda dış kaynaklı enerjinin büyük kıs- mını yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılaması gereken binalar olarak tanım- lıyor ve yeni kamu binaları için 2018, tüm diğer yeni binalar için ise 2020 senesini, yaklaşık sıfırı enerjili binaya geçiş hedefi olarak belirliyor. Avrupa Birliği direktifin- deki muğlak ifadelerin nedeni, üye dev- letlerin bu direktif doğrultusunda ulusal müktesebatlarını oluşturacak olmaları olsa gerek. Amerikan Enerji Bakanlığı için yapılan tanımın, teknik bir bakış açısıyla daha belirgin ve açıklayıcı olduğunu görmek mümkün. Bu tanım, dikkatle incelenmesi gereken bazı kavramlar içeriyor. Önce- likle fark edilmesi lazım ki “Sıfır Ener- jili Bina” aslında bir enerji muhasebesi hesabının sonucunu ifade ediyor, gelen ve giden enerjinin dengesini hesaplama yoluyla niteliğe hak kazanılıp kazanılma- dığı belirleniyor. Ancak bu hesap esna- sında gelen ve giden enerjiyi sadece bina sayaç değerlerini kullanarak değil, kaynak enerji cinsinden hesaplamak gerekiyor. “Kaynak Enerji”, ikincil enerjilerin primer enerjilerden elde edilmesi ve iletimi esna- sında harcanan ve kaybedilen enerjinin de tüketilen enerjiye eklenmesi yolu ile hesaplanan enerji miktarını ifade ediyor. Böylelikle tüketilen farklı enerji cinsleri- nin gerçek etkisi tek bir birim cinsinden hesaplanabiliyor. Tablo 1’de ASHRAE 1 2012 senesi verisi 2 The National Institute of Building Sciences tarafından hazırlanan rapor, Eylül 2015 Tablo 1: ASHRAE 105’e göre kullanılan enerjiden kaynak enerjiye gitmek için kullanılacak çevrim katsayıları Enerji Biçimi Kaynak Enerji Çevrim Katsayısı Şebekeden alınan elektrik 3,15 Yenilenebilir enerji 3,15 Doğal gaz 1,09 Fuel oil (Kerosen, dizel, No: 1, 2, 4, 5, 6) 1,19 Propan (Gaz ve sıvı) 1,15 Buhar 1,45 Sıcak Su 1,35 Soğuk Su 1,04 Kömür ve diğer 1,05