Yeşil Bina Dergisi 23. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2014 51 grubunun nominal kapasitesine bağlı olduğu görülebilir. Aynı şekilde, binalara kurulan yeni soğutma gruplarının ESEER değerlerinin 5 ila 6 arasında olması gerektiği de burada görülebilir. EER’de olduğu gibi, çok düşük ESEER değerine sahip soğutma grupları da bulunmak - tadır. Şartnameler, bir danışman veya tasarım mühendisi tarafından, minimum ESEER değeri de dahil olmak üzere uygun olmayan soğutma grupların kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli şekillerde detaylandırılmalıdır. 3. MEKANİK BİLEŞENLER Bu konudaki araştırma ve geliştirme faaliyetleri, hâlihazırda piyasada bulunan soğutma grubu ve ısı pompalarının yük - sek performans ve verimlilikle çalışmala - rını sağlamıştır. Örnek olarak, 1970’lerde %50 verim ile çalışan isentropik kompre - sörlerin verimleri artık %75 civarına kadar gelmiştir. Aşağıdaki paragraflarda, günü - müzde mevcut olan en gelişmiş soğutma grubu ve ısı pompası teknolojilerine dair bilgiler bulunmaktadır. 3.1. Elektrik Motorları Soğutma gruplarında elektrik motor - ları en çok kompresörlerde, fanlarda ve pompa tahriki olarak kullanılır. En iyi motorlar, fırçasız doğru akım (DC) motor - lardır. Bu motorların diğer bir isimleri de elektronik olarak kontrol edilebildikle - rinden dolayı elektronik kontrollü (EC) motorlardır. Yüksek kapasitelerde, motor - ların maliyetinin çok artması sebebiyle şimdilik sadece düşük kapasiteli komp - resörlerde kullanılmaktadırlar. Fakat eğer bulunabilirse, EC motorlu soğutma grup - ları ve ısı pompaları en iyi çözümlerdir. EC motorların mevcut olmadığı daha yüksek güç gerektiren kullanım alanlarında IE3 tipi motorlar en iyi çözümlerdir. 3.2. Kompresörler Soğutma gruplarında ve ısı pompa - larında 5 ana kompresör tipi kullanılır; döner kanallı, pistonlu, helezonik (scroll), vidalı ve santrifüj. Toplam kurulu kapasite açısından, soğutma grubu piyasasında en büyük pay son üç tip kompresöre aittir. Hâlihazırdaki kompresör tasarımlarında tam yükte verimliliğin arttırılma potansi - yelinin çok az olduğu söylenebilir. Fakat, kısmi yükte çalışan kompresörlerde büyük bir geliştirme potansiyeli vardır. Değişken Hız Kısmi yük altında çalışan kompresörler için en uygun çözüm değişken hız regü - lasyonudur. Son model soğutma grubu ve ısı pompalarında bu, kompresörlerde EC motorlar kullanılarak gerçekleştirilir. Hali - hazırda, bu çözüm soğutma grubu sıvı akış sistemlerinde (VRF), düşük kapasiteli scroll kompresörlü soğutma gruplarında, vidalı kompresörlü soğutma gruplarında ve santrifüj kompresörlü soğutma grupla - rında kullanılmaktadır (Şekil 5). Değişken hız teknolojisinin asıl faydası, kompresörün sürekli olarak durup kalk - masına gerek olmamasıdır. Kompresör gerekli olan basınca göre kendini adapte ederek sürekli olarak çalışabilir. Helezonik (scroll) soğutma gruplarında genel olarak kullanılan etkili bir diğer çözüm de, aynı devrede bir değişken hızlı kompresör ile sabit hızlı bir veya daha fazla kompresörü beraber kullanmaktır. Bu sayede, sabit hızlı kompresör(ler) temel yükü karşılar - ken, değişken hızlı kompresör ise yükte olabilecek dalgalanmalara karşı sistemi dengede tutar. Bir Devrede İki veya Daha Fazla Kompresör Helezonik soğutma grupları için en çok kullanılan kısmi yük kapasite kontrol çözümü, bir devrede iki veya üç komp - resör kullanıp, devrelerin sayısını artır - maktır. Bu şekildeki bir konfigürasyon sayesinde, tek kompresörlü bir sisteme göre daha az açıp-kapatma işlemi yapılır; ki bu da daha yüksek bir kısmi yük verimi sağlar (Şekil 6). Şekil 4. Hava soğutmalı soğutma grupları - Eurovent veritabanına göre 2010 yılına dair ESEER dağılımı (Riviere, 2011). Şekil 5. Şekilde, sabit hızlı bir kompresör yerine değişken hızlı bir kompresör kullanılması halinde elde edilecek yıllık kazanç miktarı gösterilmektedir. Eğer kompresörün yıllık ortalama kapasitesi %60 ise VSD kullanılarak %15 kadar elektrik tasarruf edilebilir.