Yeşil Bina Dergisi 23. Sayı (Ocak-Şubat 2014)

49 YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2014 2. VERİMLİLİK VE PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Tasarım sırasında, soğutma grupları ve ısı pompalarının seçimini nominal performanslarına (EER veya COP) göre seçmek genel bir uygulamadır. Bu per - formans parametreleri, ünitenin verimlilik değerlerini, tam yük altında ve standart değerlendirme şartlarını baz alarak verir. Fakat, tipik bir havalandırma sisteminin, standart şartlar altında tam yükte çalış - ması çok düşük bir olasılıktır (mesela hava soğutmalı soğutma grupları için dış hava sıcaklığının 35 °C olması gibi). Şekil 1’de, soğutma ve ısıtma sezonla - rında her sıcaklık seviyesinin toplamda kaç saat etkin olduğu gösterilmektedir. EN 14511’e göre belirlenen EER ve COP değerlerinin denk geldiği değerler, şekilde gösterilmektedir. Şekildeki yer için düşünüldüğünde, soğutma grubunun çalışma saatlerinin büyük çoğunluğunda sıcaklık, EER nok - tası olarak belirlenen 35 °C’den daha küçüktür. Soğutma gruplarının ve ısı pompalarının verimlilikleri, yoğuşma ısısı ve buharlaşma ısısı arasındaki farkın azal - ması ile arttığı için sıcaklık değişimlerinin sonucu olarak ünitelerin verimlilikleri yük - selir. Fakat kısmi yük altında verimlilik değerleri, ünitelerin kısmi yük altında ne kadar verimli çalıştıklarına bağlıdır. Nomi - nal ve mevsimsel verimlilik arasındaki farklılıklar aşağıda listelenmiştir; • Nominal verimlilik: Burada verimlilik değerini sadece bir durum için bilmek - teyiz; soğutma için dış hava sıcaklığı 35 °C iken ve ısıtma için 7 °C iken (standart şartlar). Bu durum, kısmı kapasiteyi ve değişken hızlı sürücü sistemini yansıtmaz, özellikle su soğut - malı soğutma gruplarında önemli olan ikincil gücü hesaba katmaz. • Mevsimsel verimlilik: Tüm sezon boyunca toplanan soğutma ve ısıtma verileri gerçek performans değerlerini gösterir. Çalışmayı tam kapasiteye göre değil, kısmi kapasiteye göre değerlen - dirir. İnvertör teknolojisinin faydalarını gösterir. İkincil modda, bileşenlerin kullandığı tüm enerjiyi dahil eder. 2.1. Mevsimsel Enerji Göstergeleri Soğutma gruplarının kısmi yük altın - daki verimliliklerinin göstergesi, Avrupa performans göstergesi, yani ESEER’dir. Bu ABD’de soğutma grupları için kullanılan mevsimsel gös - terge olan Entegre Kısmi Yük Değeri’ne (IPLV) benzer bir değerdir. Fakat bu, Avrupa çapında kullanılan soğutma gruplarının ortalamasını alabilmek amacıyla pek çok parametreyi de hesaplamalara dahil etmiştir. Bunlar hava durumu verileri, bina yük karakteristikleri, aktif kullanım saatleri gibi değerlerdir. Bu yüzden, iki soğutma grubu arasındaki ortalama verimlilik değerleri karşılaştırılmak isten - diğinde, sadece tam yükte çalışma duru - munu ele alan EER değerine göre ESEER değeri çok daha gerçekçi bir karşılaştırma sunar. Fakat şu da unutulmamalıdır ki ESEER, belli bir coğrafik pozisyondaki, belli bir kullanım alanı için gerekli olan enerji miktarını kesin olarak hesaplama amacıyla tam olarak kullanılamaz. Bunun için EDSL TAS, HAP gibi enerji model - leme programları kullanılabilir. ESEER hesaplama metodu, SAVE programında olan Avrupa Komisyonu’nda tanımlanmıştır. ESEER aşağıdaki şekilde hesaplanır. ESEER’i yukarıdaki gibi hesaplamak için EER değerini tam yükte ve %25, %50 ve %75 kısmi yük değerlerinde almak gereklidir. A ve D arası ağırlıklandırma katsayıları Tablo 1’de verilmiştir. Kısmi Yük Oranı % 100 % 75 % 50 % 25 ESEER Parametreleri Hava Sıcaklığı (°) 35 30 25 20 Su Sıcaklığı (°) 30 26 22 18 Ağırlıklandırma Katsayısı 30 26 22 18 ESEER: Örnek ER 30 26 22 18 4.37 Tablo 1. ESEER hesaplamalarında kullanılan çalışma sıcaklıkları ve ağırlıklandırma katsayıları ve sağ kolonda örnek bir ESEER hesabı Şekil 1. Tipik Avrupa ikliminde (Paris, Londra, Berlin, Viyana) her santigrat derece seviyesinin toplam olarak kaç saat etkin olduğu gösterilmektedir. COP ve EER noktaları, bu değerlerin EN 14511’e göre hesaplanması ile belirlenmiştir (Kaynak: AB kuralları No 626/2011). ESEER=A x EER 100 + B x EER 75 + C x EER 50 + D x EER 25