Yeşil Bina Dergisi 2. Sayı (Temmuz-Ağustos 2010)

62 YEfi‹L B‹NA / A⁄USTOS 2010 TEKN‹K 4. Bina ‹çi Sistemler Yüksek s›cakl›kl› so¤utma (örne¤in tavandan chilled beam gibi sistemlerle so¤utma; yer de¤ifltirmeli havaland›rma; döflemeden, ta- vandan veya duvardan so¤utma TABS) gü- nefl enerjisi ile kullan›labilecek sistemlerdir. Bu sistemler konutlar, ofis binalar›, e¤itim te- sisleri, spor tesisleri, havaalanlar› gibi yerler- de baflar› ile uygulanabilmektedir. 5. Uygulama Örne¤i (2) M+W Zander Ofis Binas›, Stutgart, Al- manya: M+W kompleksi dört binan›n bu- lundu¤u 10.000 m 2 lik bir alana sahiptir; al›fl- verifl çarfl›s›, “Kule” ad› verilen, yuvarlak bi- çimli bir ofis binas›, eski ve yeni k›s›mlar› ba¤- layan bir ba¤lant› binas› ve yeni bir ek ofis bi- nas›ndan oluflmaktad›r. Küresel bina kavra- m›, k›fl bahçesinden pasif günefl enerjisi, gün ›fl›¤›ndan yararlanma gibi ileri kavramlar› kul- lanmakta olup, Is›l Yönden Etkin Bina Siste- mi (TABS) ile birlikte bir taze hava sistemi, 6500 m 2 lik befl katl› ek binaya yerlefltirilmifl- tir. ‹nsanlar›n binada bulundu¤u dönemler 8.00’den 17.00’ye kadard›r. Bu kompleksin yap›m›ndaki amaç, mo- dern, ekolojik ve ekonomik konforlu bir iç mahale sahip bir bina infla edilmesidir. So- ¤utma ve iklimlendirme yüksek düzeyde elektronik içeren ofislere ve yüksek so¤utma yüklerine göre tasarlanm›flt›r. Havaland›rma Sistemi TABS, süpürgelik birimlerinin (cepheye yak›n) ve döflemeye yerlefltirilen birimlerin verdi¤i yüzde 100 taze haval› bir iklimlendir- me sistemi ile birlikte çal›flmaktad›r. Sistem, oda nemliliklerini kontrol etmekte ve pik yüklerin belirli bir yüzdesini (yüzde 10 so¤ut- ma / yüzde 18 ›s›tma) karfl›lamaktad›r. Ba- ¤›ms›z olarak kontrol edilebilen bu birimler, bünyede s›cak havayla ›s›tma amac›na yöne- lik olarak bir sulu ›s› eflanjörüne sahiptir. Ofis binas›na dört adet hava haz›rlama birimi (her biri 8000 m 3 /h) yerlefltirilmifltir. 45 m 3 /kifli’ye ve 1.57 ACH’ye karfl› gelmek üzere 80 ∼ 100 m 3 /h/kifli taze hava sa¤lamaktad›r. Hava h›z›, girifl (hava) birimlerinden 0.6 metre uzakl›kta 0.11 m/s de¤erinde olup, ba¤›l nem yüzde 45 ∼ 60 aras›nda de¤iflmektedir (pencereler kapal› iken). Kontrol Sistemi Etkinlefltirilmifl döfleme betonundaki orta- lama su s›cakl›¤›, y›l boyunca gerçekleflen d›fl s›cakl›¤a göre kontrol edilmektedir. So¤ut- mada besleme suyunun s›cakl›¤› 19 ∼ 23 °C aras›nda de¤iflmektedir. Etkinlefltirilmifl döfle- me betonlar›nda ortalama su s›cakl›¤› y›l bo- yunca d›fl s›cakl›¤a göre kontrol edilir. Ger- çek su s›cakl›¤› yaz›n 19 ∼ 23 °C, k›fl›n 22 ∼ 26 °C de¤iflmektedir. Binada TABS yüksek ›s›l kapasiteli bir perde olarak ifllev görmektedir. Is› tafl›yan ak›flkan yaz›n sadece gece saatle- rinde (18.00 ∼ 22.00) ve kesikli bir iflletme bi- çiminde çal›flmaktad›r. Gece saatlerinde güç tüketimi fazla oldu¤undan, bu durumda da- ha ucuz gece tarifesinin avantaj›ndan da ya- rarlan›l›r. TABS ile mahal aras›ndaki ›s› de¤i- flimi radyasyon yoluyla (%65) ve kondüksi- yon yoluyla (%35) gerçekleflmektedir. Is› ta- fl›yan ak›flkan, 300 mm’lik yük tafl›yan döfle- me betonuna gömülü dolambaçl› borular aras›nda sirküle etmektedir. Tasar›mdaki özel s›n›r koflullar› yat›r›m maliyetini art›rm›flt›r. A¤›rl›k yükleri ön gerilmeli döfleme betonu- nu 20 mm’ye kadar e¤ilmeye maruz b›raka- bilmektedir. Yüksek mekanik yükler yüksek dayan›m› gerektirmektedir. Tasar›mc›lar uzun dönemli dayan›m› sa¤lamak üzere çap- raz ba¤l› polietilen malzemeyi tercih etmifl- lerdir. Döfleme betonlar› a¤›r biçimde güç- lendirilmifl ve borular gövdenin alt yüzünden 120 mm ile 180 mm olmak üzere düfley ko- numda yerlefltirilmiflledir. Çal›flma saatleri içerisinde ifllevsel s›cakl›klar yaz›n 22 ∼ 24 °C ve k›fl›n 21 ∼ 23 °C aras›nda tutulmufltur. Ma- hallerde günlük s›cakl›k oynamalar› 0.2 K/h (en çok 0.4 K/h) düzeyindedir. Yaz›n ku- zey/güney ofislerinde s›cakl›k 2 K artarak farkl›l›k göstermifltir. 6. Maliyete ‹liflkin De¤erlendirme So¤utman›n a¤›rl›kl› oldu¤u bölgelerde günefl enerjisi ve düflük s›cakl›kl› ›s›tma ve yüksek s›cakl›kl› so¤utma sistemleri ile ifllet- medeki enerji maliyetleri klasik sistemlere göre yüzde 70-80 düzeyinde azalmakta ve bu, binalar›n ömrü boyunca çok önemli dü- zeylere gelmektedir. Ayr›ca teknolojik gelifli- min gereklili¤i ve çevre faktörleri de dikkate al›nd›¤›nda bina kütlesinde enerji depolaya- rak (gece ucuz elektrik tarifelerinden de ya- rarlanarak) bu sistemlerin ekonomik bir yol oldu¤u (ilk yat›r›m maliyetleri klasik sistemle- re göre daha pahal› olsa da) de¤erlendiril- mektedir. Öte yandan bu sistemlerde bina içindeki ›s›l konfor düzeyi yüksek olup, bu durum personel memmuniyetini ve ifl verimi- ni art›rmaktad›r. Kaynaklar 1. Özbalta T., Çakmanus, ‹., 2009, “Binalarda Sürdürülebilirlik: Ömür Boyu Maliyete ‹liflkin Yaklafl›mlar”, Do¤a Sektörel Yay›n Grubu, ‹stanbul. 2. Babiak J., 2009, “Düflük S›cakl›kl› Is›tma, Yüksek S›cakl›kl› Is›tma”, Rehva Guidebook. TTMD Yay›nlar› No: 24, ‹stanbul.