Yeşil Bina Dergisi 2. Sayı (Temmuz-Ağustos 2010)

51 A⁄USTOS 2010 / YEfi‹L B‹NA mari-mekanik tasar›m›n›ndan düflük puan al- san›z dahi sertifika alabilirsiniz. Ülkemiz de en k›sa sürede, gerçek anlam- da kendi “Yüksek Performansl› Sürdürülebi- lir Bina Sertifikas›” sistemini oluflturmal›d›r. Bu amaçla Çevre Dostu Binalar Derne¤i kap- sam›nda oluflturulan “Sertifika Komisyonu” ve “ODTÜ-Mimarl›k Araflt›rma Tasar›m Proje Uygulama Merkezi MATPUM” çal›flmalar yapmaktad›r. ODTÜ-MATPUM, yaklafl›k elli akademisyen ve uzmanla birlikte yaklafl›k iki y›l süren bir proje sonucunda, yerel mimari ve Anadolu Mimarl›¤› temelinde, ekolojik, enerji verimli, çevre dostu, sürdürülebilir “Toplu Konut Standartlar›”n› 2008 y›l›nda TOK‹’ye sunmufltur. TOK‹ de, 2009 y›l›nda ülkemizde ilk kez, bu projenin ç›kt›lar›n›n kullan›ld›¤› bir flartname ile ‹stanbul Kayaba- fl› Toplu Konutlar› için yar›flma yapm›fl, yerli- yabanc› 150’ye yak›n mimarl›k grubu yar›fl- maya kat›lm›flt›r. Sekiz proje TOK‹ taraf›ndan sat›n al›nm›fl olup, birinci projenin k›sa süre- de uygulanmas› beklenmektedir. Ekolojik Hedef Geleneksel olarak yeni proje yat›r›m kararlar› al›n›rken, genellikle binalar›n dolayl› ya da dolays›z neden oldu¤u hava-çevre-enerji-su- ekolojik-termal-akustik-mikro iklimsel-görsel kirlilik ve buna ba¤l› olarak ortaya ç›kan sa¤- l›k sorunlar› ile çevreye verdi¤i zararlar göz ard› edilmektedir. Bu zararlar›n ana kayna¤›; geri dönüfltürülebilen, az enerjiyle üretilen malzemeler kullan›lmamas› ve binalarda kul- lan›lan enerjinin, yenilenebilir kaynaklar yeri- ne, hala fosil yak›t kaynaklar›ndan elde edil- mesidir. Unutulmamal›d›r ki, havada bulu- nan karbondioksit sal›m›n›n yüzde 40’› bina- lardan dolay› ortaya ç›kmaktad›r. Bu nedenle elimizdeki do¤al kaynaklar›n kalitesini, miktar›n› art›racak ve gelecek nesil- lerin de, bu kaynaklardan maksimum flekilde yararlanmas›n› sa¤layacak model ve uygula- malar gelifltirilmelidir. ‹flte tam bu noktada yüksek performansl› sürdürülebilir binalar›n önemi; gerek enerji ihtiyaçlar›, gerekse emis- yon oranlar›ndan dolay›, daha da de¤er ka- zanmaktad›r. Yüksek performansl› sürdürü- lebilir bina tasar›m›nda ekolojik aç›dan dik- kat edilen hususlar biyolojik çeflitlili¤i art›r- mak, emisyonlar› azaltmak (örne¤in ABD’de 2010 y›l›ndan itibaren, “0 karbon emisyon- lu” binalar yap›lmas› zorunlulu¤u getirilmifl durumdad›r), do¤al su kaynaklar›n› koru- mak, at›klar› azaltmak, geri dönüflümü art›r- mak, fosil yak›tlardan elde edilen enerjinin kullan›m›n› minimuma indirmek, yenilenebi- lir enerji kaynaklar›n› maksimum seviyede kullanmakt›r (günefl, rüzgar, jeotermal ener- ji, ya¤mur ve su kaynaklar› vb.). Yüksek per- formansl› sürdürülebilir bina tasar›m›; bina- n›n çevre üzerindeki genel etkisini en aza in- dirmeyi ve binan›n kullan›m› süresince de¤e- rini en yüksek seviyeye ç›karmay› hedef al›r. Ekonomik Hedef Enerji, bina iflletim maliyetlerinin en önemli- sidir. Bu ana giderin azalt›labilmesi için, yük- sek performansl› (bina cepheleri, do¤al hava- land›rma ve HVAC sistemleri ile) ve ak›ll›-oto- masyona dayal› çözümler gereklidir. Enerji giderleri, sürdürülebilir bina kavram› içinde çok farkl› oranlarda azalt›labilir. Örne¤in bi- na tasar›m aflamas›nda, ak›ll› cephe sistemle- ri ile çözülmüfl bir yap›da, normal bir binaya göre yüzde 30-40 oranlar›nda bir verimlilik elde edilebilir. Ak›ll› bir cephe, do¤al ayd›n- latma ve verimli iklimlendirme cihazlar›ndan oluflan bir sistem ile de yüzde 60-70 tasarruf sa¤lan›rken, bu uygulamalara yenilenebilir enerji sistemlerinin eklenmesi ile enerji ve- rimlili¤inde yüzde 100’e var›labilir. Bu oran- lar, yüksek performansl› sürdürülebilir bina tasar›m› bafllang›c›nda al›nacak yat›r›m karar- lar› ile do¤rudan ba¤lant›l›d›r. Yaln›z flu unu- tulmamal›d›r ki Türkiye gibi günefl, rüzgar ve jeotermal enerji olanaklar›n›n oldukça yük- sek oldu¤u bir co¤rafyada, yat›r›mlar›n geri dönüfl zaman› Kuzey Avrupa ülkelerine na- zaran daha h›zl› olacakt›r. Yüksek performansl› sürdürülebilir bina tasa- r›m›nda enerji verimlili¤i aç›s›ndan dikkat edi- len hususlar düflük yüklü bina cepheleri, yük- sek verimli ›s›tma-so¤utma ve ayd›nlatma ekipmanlar›, yenilenebilir enerji sistemlerinin maksimum kullan›lmas› (do¤al ayd›nlatma ve havaland›rma, pasif ›s›tma-so¤utma, fotovol- taik paneller, günefl termal kolektörleri, jeo- termal, ›s› pompalar›, ›s› geri kazan›m, do¤al havaland›rma, mikrokojen, s›cak-so¤uk su depolama ve yeralt› suyu), daha verimli iklim- lendirme sistemlerinin (HVAC) kullan›lmas›- d›r. Tüm bu sistemlerin “konsept” tasar›mla- r›n›n ard›ndan, verimliliklerinin ve perfor- manslar›n›n bilgisayar simülasyonlar› ve çeflit- li testlerle (rüzgar tüneli, CFD simulasyonu ve gökyüzü simülatörü) onaylanmas›, konsept tasar›m kadar önem tafl›r. Bu amaçla Energy- plus, E-quest, Doe2, Carrier HAP, Trane Tra- ce, TRNSYY, Autodesk Revit vb. birçok bina enerji simülasyon sistemleri kullan›lmaktad›r. BMW Tower Restorasyon Yar›flma Projesi - 2. Ödül (Münih) Ak›ll› sistem çözümleri ile mevcut binalar- da da verimlilik art›fl› sa¤lamak mümkündür. Örne¤in Koç Consulting ve çözüm orta¤› fir- ma taraf›ndan yap›lan BMW Kulesi restoras- yon projesi yar›flmas›nda, cephe görüntüsün- de hiçbir de¤ifliklik yap›lmadan, ›s›tma sis- temlerinde, so¤utma, havaland›rma ve ay- d›nlatma enerji tüketiminde yüzde 75’ten fazla verimlilik sa¤lanm›flt›r. BMW Kulesi res- torasyon projesinden elde edilen enerji verim- lili¤ini, Türkiye enerji rakamlar› ile hesaplar- sak: Do¤algaz tüketiminin fiyat› (›s›nma için), 10 TL/kWh/m 2 /y›l’dan 2.5 TL/kWh/m 2 /y›l’a yaklafl›k yüzde 75 verimlilikle-tasarrufla dü- flerken; binan›n elektrik tüketiminin fiyat› (ha- valand›rma, so¤utma ve ›fl›kland›rma için) 45 TL/kWh/m 2 /y›l’dan, 7.5 TL/kWh/m 2 /y›l’a yüzde 85 gibi verimlilikle-tasarrufla düflürülmüfltür. Belirtildi¤i üzere yüksek performansl› sür- dürülebilir binan›n en önemli hedefi, enerji verimlili¤inin-etkinli¤inin en yüksek düzeyde tutulmas›, bak›m ve iflletme masraflar›n›n maksimum düflürülmesini sa¤lamakt›r. fiu anda Türkiye’deki enerji fiyatlar›n›n yüksekli- ¤i ve bunlar›n ileride daha da yükselece¤i göz önünde bulundurulursa, mevcut binala- r›n restorasyonu ve yeni bina tasar›mlar› için sürdürülebilirlik ilkeleri göz önünde bulundu- rularak, bu tür projelerin bir an önce bafllat›l- mas› ve gerçeklefltirilmesi gerekmektedir.