Yeşil Bina Dergisi 2. Sayı (Temmuz-Ağustos 2010)

40 YEfi‹L B‹NA / A⁄USTOS 2010 MAKALE den yeniden ›s›t›lmak üzere duvar ile cam aras›ndaki bofllu¤a al›n›r. Bu döngü duvarda enerji oldu¤u sürece devam eder. Depolama özelli¤ine sahip duvarlar gündüz toplad›klar› ›s› enerjisini gece iç mekana aktar›rlar. Gece- leri saydam tabakadan ›s› kaç›fllar›n› engelle- mek için saydam yal›t›m (low-e vb.) veya ha- reketli yal›t›m tabakalar› kullan›labilir (Tokuç, 2003) (fiekil 4). Günefl ›fl›nlar›, konutun güney cephesinde yer alan k›fl bahçesi ve sera gibi yal›t›lm›fl alanlarda bulunan havan›n ›s›nmas›n› sa¤la- maktad›r. Yaflam alan› ve yal›t›lm›fl alan› bir- birinden ay›ran duvar›n alt ve üst k›sm›nda delikler b›rak›larak hava hareketinin sa¤lan- mas› hedeflenmektedir. Is›narak yükselen s›- cak hava, depolama görevini üstlenen duva- r›n üzerindeki deliklerden yaflam alan› içerisi- ne girerken, so¤uyan ve afla¤›ya inen oda içerisindeki hava, alt k›s›mdaki deliklerden geçerek tekrar ›s›nmak üzere yal›t›lm›fl alan içerisine dönmektedir (Kat›rc›, 2003) (fiekil 4). Çat› havuzu sisteminde ›s› depolayan küt- le görevini, çat›da bulunan su kütlesi üstlen- mektedir. Su genel olarak genifl camla kapl› plastik veya fiberglas kaplar ya da plastik tor- balar içinde yer almaktad›r. Günefl ›fl›nlar› va- s›tas›yla ›s›nan suyun depolad›¤› ›s› enerjisini yaflam alan›na iletmesi prensibine dayanmak- tad›r. Bu sistemin, strüktüre ek yük getirmesi gibi olumsuz bir etkisi vard›r (Esin, 2006). 2. Aktif Günefl Sistemleri Aktif günefl sistemleri, günefl enerjisini is- tenilen biçimdeki enerjiye dönüfltürmek amac›yla kullan›lan çeflitli mekanik ve elek- tronik sistemlerin bütünüdür. Bu sistemler sayesinde günefl ›fl›n›m› ›s› ve elektrik enerji- sine dönüfltürülmektedir. Aktif sistemlerin yap›ya tasar›m aflamas›nda dahil edilmesi önemlidir; çünkü sonradan uygulanmas› yap› esteti¤inin bozulmas›na neden olmaktad›r. Günefl ›fl›n›mlar›n› enerjiye dönüfltüren sis- temler ikiye ayr›l›r: (Yüksek ve Esin, 2009) • Günefl enerjili ›s›tma sistemleri (Günefl kolektörleri) • Elektrik enerjisi üreten sistemler (Fotovoltaik sistemler) Günefl enerjili ›s›tma sistemleri, kolektör- ler vas›tas›yla günefl ›fl›n›mlar›ndan elde ettik- leri ›s› enerjisini, su vb. ak›flkan bir maddeye ileterek enerjinin kullan›m›na imkan sa¤layan sistemlerdir (Sak›nç ve Sözen fierefhano¤lu, 2008). Günefl kolektörleri çift cam bir üst yü- zey, cam ile emici tabaka aras›nda b›rak›lan boflluk, metal ya da plastik emici tabaka, ar- ka ve yan k›s›mlarda yal›t›m tabakas› ve bü- tün bu bölümleri içine alan kasadan olufl- maktad›r. Günefl ›fl›nlar› kolektör üzerindeki emici yüzeyi ›s›t›r ve bu yüzeyle ba¤lant›l› olan borular›n içindeki s›v›n›n ›s›nmas›n› sa¤- lar. Is›nan bu s›v› bir pompa vas›tas›yla su de- posuna aktar›l›r ve depoya ba¤l› kullan›m su- yunu ›s›t›r. Is›nan su konutun ›s›tma sistemin- de de kullan›labilir. Günefl kolektörleri konutlarda, günefl du- var› oluflturacak flekilde duvarda, çat›da, ze- minden daha düflük bir kotta ve yap›n›n d›- fl›nda uygulanabilir. Duvarda yap›lan uygula- malarda mekanlar›n ›fl›ks›z kalmamas› için kolektörlerin bir k›sm› yerine pencere aç›labi- lir. En yayg›n kullan›m biçimi olan çat›lar için afl›r› kar yükünün verebilece¤i zarar dikkate al›nmal›d›r (Bozdo¤an, 2003) (fiekil 5). Elektrik enerjisi üreten sistemler olan fo- tovoltaik sistemler -günefl pilleri- yüzeylerine gelen günefl ›fl›n›mlar›n› do¤rudan elektrik enerjisine çeviren sistemlerdir. Günefl hücre- leri olarak da isimlendirilen bu hücrelerin bo- yutlar› ve formlar› farkl›l›klar gösterse de ge- nelde boyutlar› 10X10 cm; kal›nl›klar› ise mikronmetre ile ölçülecek kadar incedir. Bir- den fazlas› bir araya gelerek kare, dikdört- gen, daire fleklinde biçimlendirilen fotovolta- ik modülleri olufltururlar (Alt›n, 2003) (fiekil 6). Günefl hücreleri bir katman› pozitif, di¤er katman› negatif olan iki katmandan oluflan yar› iletken bir maddedir. Günefl ›fl›¤› yüzeyle temas etti¤inde katmanlar›n önünde ve ar- kas›ndaki temas noktalar›nda elektrik gerili- mi meydana gelmekte, bu temas noktalar›- n›n ba¤lanmas› ile de ak›m oluflmaktad›r. Fotovoltaik sistemler, konutlarda genellik- le çat› ve cephelerde kullan›lmaktad›r. Çat› uygulamalar›nda elde edilen verim daha yük- sektir. Bunun nedeni panellerin e¤imli olarak yerlefltirilebilmesine imkan vermesi ve çat›ya fiekil 3: Dolayl› Kazanç Sistemleri (9) fiekil 4: Is›l Kütle Duvarlar›n›n ve Yal›t›lm›fl Alanlar›n Çal›flma Prensibi (9,7) fiekil 5: Konutlarda Günefl Kolektörlerinin Kullan›m Biçimleri (6) Kütle Duvar K›fl Bahçesi Trombe Duvar› Çat› Havuzu