Yeşil Bina Dergisi 15. Sayı (Eylül-Ekim 2012)

YEŞİL BİNA / EKİM 2012 47 ler kullanılacağı duvarın kalınlığına göre değişmektedir. Kerpiç kesme işleminde havanın güneşli olması ve sıcaklığı da önemlidir. Üç gün güneşte kuruduktan sonra alttan çevrilen kerpiç, altı veya sekiz gün sonra inşaatta kullanılabilir hale gelmektedir. Kerpiç yapımında özellikle suyun temini, killi toprağın seçimi, katkı maddelerinin temini, karıştırma, kalıp - lama ve kurutma işlemleri sırayla yapıl - maktadır. İnşaat yerine getirilen kurutul - muş kerpiçler duvarlarda yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Yapının kerpiç duvarları ise yağış sularına karşı saçakla korunmaktadır. Kerpiç yapıların zemin katları subasman yüksekliğine kadar taş duvar, bazılarında ise betonarme perde duvarlar yapılmıştır. Subasman kotun - dan sonra kerpiç malzemeler kullanıl - maktadır. Pencere ve kapı üstlerinde ise ahşap hatıllar konmuştur. Çatıda ahşap kirişlemeler üzerine hasır serilmektedir. Hasırlar üzerine kamışlar döşenmekte, üzerine ise yalıtım malzemesi ve toprak dam uygulaması yapılmaktadır (Şekil 1). Sonsuz Şükran Köyü projesinde özgün eserlerle oluşturulacak olan sanatın, sür - dürülebilir mimarinin ve Anadolu kültürü - nün yeniden diriltilmesi hedeflenmiştir. Sürdürülebilir mimari; içinde bulunduğu koşullarda ve varlığının her döneminde çevreye duyarlı, doğaya en az düzeyde zarar veren, enerjiyi, suyu, malzemeyi ve bulunduğu alanı etkin şekilde kullanan yapılar ortaya koyma faaliyetlerinin tümü - dür. İnsan gereksinmelerini, doğal kay - nakların varlığını ve geleceğini tehlikeye atmadan karşılamayı esas alır. Bunlara en iyi örnek kerpiç yapı malzemesinin kullanıldığı binalar verilebilir. Sürdürüle - bilir kerpiç yapılar, kullanıcıların sağlığı ile konforunu korur ve geliştirir. Yapımı ve kullanımı sırasında doğayı ve çevreyi bozmaz, yıkımından sonra diğer yapılar için kaynak ya da doğaya zarar vermeye - cek şekilde atık oluşturur [1]. Konya ve çevresindeki tarihi eserlerde de kerpiç malzemeler kullanılmıştır. M.Ö. 7200 yıllarında Konya’ya 40 km. mesa - fedeki Çatalhöyük’te yapılan binaların duvarlarında yapı malzemesi olarak ker - piç ve ahşabın kullanıldığı görülmüştür [2], [3]. Selçuklu dönemi yapılarından Konya Köşkü’nün duvarları da kerpiç malzemeden yapılmış, çevrenin bozucu etkilerinden korumak için üzeri kabuk sis - tem ile örtülerek günümüze kadar ayakta kalabilmiştir. Günümüzde yapı fiziği şartlarını sağ - lamayan ve sağlık koşullarına uymayan yapıların artması neticesinde binaların maliyetleri yükselmiş, konforlu ortam - ları yok olmuştur. Sosyal ve ekonomik koşullar, toprağın yapı için yararlı yön - lerini tekrar ön plana çıkarmıştır. Bugün toprak yapı üzerinde araştırmalara hala devam edilmektedir [4]. Topraktan, kerpiç olarak yararlanmak ancak onun fiziksel, mekanik, kimyasal ve mineralojik yapısının bilinmesiyle mümkündür [5]. Kerpiçin bağlayıcılık görevini yapan kilin özelliklerinin ve tane büyüklüklerinin oranı önemlidir. Yapıda kullanılacak kerpiç mal - zemenin basınç mukavemeti, atmosfer etkilerine karşı dayanıklılık, suda çözülme ve insan sağlığına zararlı özellikler içerip içermediği önceden bilinmelidir. Çavuş kasabası kerpiçlerinin içerisinde kulla - nılan maksimum agregaların boyutunun 15 mm. olduğu görülmüştür. Kerpiçlerin basınç mukavemetinin ise 2-3 N/mm 2 arasında değiştiği tespit edilmiştir. TS. 2514’e göre iyi bir kerpiç toprağının yak - laşık % 40’ı 0.063 mm. elekten geçmeli ve toprağın içinde 3 cm’den büyük taşlar bulunmamalıdır [6]. Kerpicin ana mad - desi olan toprağın içindeki kum ve çakıllar iskelet, kil de bağlayıcılık görevi yapmak - tadır. Kilin türü ve bulunma oranı, kerpiç özelliklerinin büyük ölçüde değişimine neden olmaktadır [7]. Kerpiş Binaların Kullanımı, Bakım Süreçlerinde Yer Alan Çatı ve Cephe Malzemelerinin Özellikleri Konya ve çevresindeki geleneksel yapılarda kerpiç malzemenin kullanılma nedenlerinden en önemlisi karasal iklimde olması, yapı malzemesi olarak kerpiç yapımı için elverişli kilin bulun - ması ve maliyetinin ekonomik olmasıdır. TS.825’e göre 3. İklim bölgesinde bulu - nan Konya’da son 50 yıllık verilere göre, en yüksek sıcaklık +40 °C, en düşük sıcaklık ise -28.2 °C olarak tespit edil - miştir. Yaklaşık olarak 68-70 °C sıcaklık farkı olan Konya’da yapıların gerekli sağ - lık koşullarını yerine getirmesi gerekir. Bundan dolayı yaz aylarında fazla sıcak - lığın içeriye girmemesi, bina içinin serin olması, kışın ise soğuğun bina içine gir - memesi ve bina içindeki sıcaklığın kaybol - maması istenmektedir. Bunun için iklim koşullarına uygun, ekonomik, kolay temin Şekil 1. Kerpiç yapı malzemesinin duvarda uygulanması ve saçak görünüşü