Yeşil Bina Dergisi 14. Sayı (Temmuz-Ağustos 2012)

YEŞİL BİNA / AĞUSTOS 2012 29 tarı ise malzemeler, mobilyalar, bina ve HVAC sistemlerinden kaynaklanan kir- leticilerle ilgilidir. Her zon için solunum bölgesinde gerekli toplam dış hava miktarı vb. aşağıdaki gibi hesaplanır: Burada A z , zonun alanı (m 2 ); P z zon- daki insan sayısı; R a birim alan için gerekli dış hava debisi (l/s.m 2 ); R p kişi başına gerekli dış hava miktarı (l/s.kişi)’dır. ASHRAE’ye göre minimum hava miktarı Rp olacaktır. EN’ye göre ise üç farklı iç hava kalitesi kategorisi söz konusudur. Bunlar çalışan sayısı, ziyaretçi sayısı vb. ile ilgilidir. Tablo 1’de görüldüğü üzere ASHRAE 62.1 ve EN 15251 standardı birbirinden çok farklıdır. Buradaki neden- lerden birisi Tablo 1’de verilen ASHRAE değerinin minimum değer olmasıdır. Örneğin bürolar için ASHRAE’deki normal değer 8.5 l/s.kişi şeklindedir. 3. İÇ HAVA KALİTESİ SEVİYESİ İnsanlardan ve diğer kirleticilerden kaynaklanan CO 2 miktarı iç hava kali- tesinin bir göstergesi olarak kabul edil- mektedir. ASHRAE 55’e göre mahaldeki kirlilik dış havadan 400 ppm kadar fazla olabilir. Sağlığa uygun kabul edilebilir dış hava kirlilik değerleri ise 600 ppm’e kadardır. Buna göre iç mahallerdeki CO 2 ppm değeri en fazla 900-1000 olmalıdır. Tablo 2’de ise EN standardına göre kabul edilebilir CO 2 seviyeleri verilmektedir. Not: Tablo 1 ve 2’de verildiği üzere okullar ve sınıflarda iç hava kalitesi çok önemlidir. Ancak ülkemizde bu konu üze- rinde neredeyse hiç durulmamaktadır. Özellikle zeka gelişim sürecindeki mil- yonlarca çocuğumuz bu yıl son derece kalabalık, ancak havalandırmasız ve kon- forsuz sınıflara doldurulacaktır. Böylesi sınıflarda CO 2 ve diğer kirleticilerin sevi- yesi kabul edilebilir sınırların çok üzerine çıkmaktadır. Bu durum ise öğrenci sağlı- ğını, öğrenme hızını çok olumsuz biçimde etkilemektedir. Bu olumsuzlukları azalt- manın ekonomik bir yolu sınıflara iç hava kalite sensörleri yerleştirilerek kirlilik set değerini geçtiğinde uyarı alınması ve pencerelerin manuel olarak açılmasının sağlanmasıdır. Bunun bir adım ilerisi bu cihaz vasıtasıyla otomatik olarak kontrol edilen ve sınıf alanının yüzde 5’i civarın- daki açıklıkların otomatik olarak kontrol edilmesidir. Böylece hem hava kalitesi bir ölçüde sağlanabilir, hem de enerji tasarrufu sağlanabilir. Yukarıda açıklandığı üzere iç hava kali- tesinin sağlanması ile paralel olarak enerji verimliliğinin sağlanmasında hava temiz- leyiciler çok önemlidir. Filtreler toz ve diğer bazı partikülleri tutabilirken, çeşitli gazlar ve mikropların tutulmasında yeter- siz kalmaktadır. Bunun için UV lambalar, kimyasal temizleyiciler gibi başka önlem- ler de gerekebilir. Bunun için öncelikle iç ve dış hava kalitesinin sürekli ölçülmesi ve kontrol edilmesi gerekir. 4. SONUÇ Sağlık, konfor, üretim verimliliği için iç hava kalitesi çok önemlidir. Bu nedenle ısıtma kışın, soğutma yazın çalışırken havalandırma sistemleri bütün yıl çalış- tırılmak zorundadır. Bu ise enerji tüketi- mini artırmaktadır. Bu nedenle dış hava debilerinin optimize edilmesi, temizleme sistemleri, iç hava kalitesinin zon bazında ölçülerek dış hava miktarlarının azaltılıp çoğaltılması gibi stratejilerin izlenmesi çok önemlidir. Ayrıca binalarda hava alış noktaları, doğal havalandırma gibi ola- naklar da havalandırma kalitesi ile enerji verimliliğini artırmaya katkı sağlayabilirler. KAYNAKLAR 1. Olesen, B., Rehva Journal Editör yazısı, Ağustos 2012 2. ASHRAE 62.1-2007 (SI Edition) Ventilation For Acceptable Indoor Air Quality 3. EN 15251, Indoor Environmental Input Parameters for Design and Assessment of Energy Performance of Buildings Adressing Indoor Air Quality, Thermal Environment, Lighting and Acoustics. V bz = R p * P z + R a * A z