Yeşil Bina Dergisi 11. Sayı (Ocak-Şubat 2012)

24 YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2012 DEĞERLENDİRME tavsiye edilir. Şekil 2’de görüldüğü gibi bir taraftan giren hava, mahaldeki sıcaklık yükünü ve kirliliği alarak diğer taraftan çıkar. Kat yüksekliği ne kadar fazla olursa kirli ve sıcak hava yaşam bölgesinin o kadar yukarısında toplanır. Yani yüksek tavanlar ve açıklıkların yakın olması çok daha iyi sıcaklık ve kirlilik kontrolü sağlar. - Doğrudan güneş ışınlarını kontrol etmek için iyi bir güneş kontrol sistemi olmalıdır. Bu, güneş kontrollü camlar ve gölgeleme, yönlendirme, yalıtım ile sağlanabilir. Ancak buradaki kritik husus, gün ışığının engellenmemesidir. Burada binanın yönlendirmesi de önemlidir. Olabilirse ana cephenin kuzey-güney hattına yerleştirilmesi güneş kontrolü için daha yararlıdır. - Doğal havalandırma için dış cephede açıklıklar kullanılır. Yeni binalarda, daha tasarım aşamasında buradaki ihtiyaçlar karşılanabilr; ancak mevcut binalar için daha dikkatli olunmalıdır. - Kısa dönem ısı kazanç değişimlerini minimize etmek için çatıda, duvarlarda vb. termal depolama kapasiteleri dikkate alınmalıdır. - İç sıcaklık artışları çok iyi kontrol edilmelidir. Örneğin, gün ışığı yeterliyken lambalar açılmamalı, kullanılmayan ekipmanlar açık tutulmamalıdır. 4. Sistem Seçimini Etkileyen Diğer Hususlar Her HVAC sisteminin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır. Örneğin doğal havalandırılan bir binanın, tümüyle kapalı ve mekanik havalandırılan binaya göre zayıf özellikleri (hava hızlarının yük- sek olabilmesi, gürültü, toz vb) vardır. Buna karşın, işletme maliyetleri çok daha düşüktür. Buradaki farklar tasarımcı tara- fından dikkatli biçimde göz önünde tutul- malıdır. Yani tercih edilen sistemin olumlu yönlerini maksimize etmek, zayıf yönlerini minimize etmek gerekir. Sağlamlık Doğal havalandırma, basit bir HVAC sistemi olarak değerlendirilebilir. Bura- daki eleman bina cephesindeki pasif kontrol elemanlarıdır. İyi havalandırılmış bir binada hareketli veya arızalanabilecek parçaların az olması sağlam bir çözüm- dür. Fakat bu sistemler tasarım aşama- sında doğru hesap ve fazla miktarda efor gerektirmektedir. Eğer bu yapılmazsa sis- tem, özellikle ekstrem şartlarda kendisin- den beklenen performansı sağlayamaz. Diğer yandan elektromekanik sistemler her geçen gün daha da komplike hale gelmektedir. Bu, hem ilk yatırm maliyet- lerini artırmakta hem de işletmenin zorlaş- masına ve iyi bakıma neden olmaktadır. İlk Yatırım Maliyeti İlk yatırım maliyeti anahtar tasarım parametrelerinden bir tanesidir. HVAC sistemlerine göre doğal havalandırma basit ve ucuzdur. Fakat HVAC’ın ilk yatı- rım maliyetinden sağlanan tasarruflar, doğal havalandırmanın aşağıdaki maliyet- leri nedeniyle ortadan kalkabilir: - Bina cephesinin iyileştirilmesi gerekir (Gölgeleme ve açılabilir pencereler vb) - Dar kat planları ile kullanım alanı azalabilir - Termal depolama kapasitesini artırmak için ilave kabuk, kolonların yapılması gerekebilir. Yer İhtiyacı Doğal havalandırmalı binalarda makine daireleri vb. için yer ihtiyacı olmaz. İşletme Maliyetleri İşletme maliyetleri bina sahipleri için çok önemlidir. İşletme maliyetleri enerji maliyetleri ve bakım-onarım maliyetleri olarak iki ana gruba ayrılabilir. Çoğu ticari binada elektrik tüketim maliyetleri domi- nant hale gelmektedir. Elektrik tüketimi- nin yüksek olması, çevre kirliliğine de etki eder. Halbuki doğal havalandırmalı bir binada elektrik maliyetleri önemli Şekil 2. Mahal yüksekliği boyunca hava sıcaklığı ve kirliliği profilleri