Yeşil Bina Dergisi 11. Sayı (Ocak-Şubat 2012)

22 YEŞİL BİNA / ŞUBAT 2012 DEĞERLENDİRME Doğal Havalandırma Sistemleri ve Seçim Kriterleri 1. Giriş A rtan enerji maliyetleri ve çevre kir- liliği gibi etkenler, ülkeleri daha az enerji tüketen binalar inşa etmeye zorlamaktadır. Bu kapsamda, binaların güneşten daha iyi yararlanacak şekilde inşası, yalıtımın artırılması, bina yapı- mında iklime uygun malzeme ve renk kullanılması, doğal havalandırma yöntem- lerinden yararlanılması, güneş enerjisi ve doğalgaz destekli absorbsiyonlu sistemler, güneş enerjisi kolektörleri ve fotovoltaik pillerin kullanımı, otomatik kontrol sistem- leri, güneş kontrollü cam, ısı geri kaza- nım sistemleri, aydınlatmada tasarruflu ampullerin yaygın olarak kullanımı vb. alınabilecek önlemlerdir. Bu yöntemlerin bazılarının birarada uygulanmasıyla Hol- landa, Almanya, Kanada, Avusturalya ve Singapur gibi gelişmiş ülkelerde son 10 yılda binalarda enerji tüketiminde yüzde 30-90 arasında tasarruf sağlanmıştır. ABD’deki tecrübelerden de aynı alana sahip, güneş enerjisinden yararlanan, iyi tasarlanmış bir binada, genel binalara göre yüzde 5-10’luk ilave ilk yatırım ile işletmede yaklaşık yüzde 50 tasarruf sağ- landığı görülmüştür. Doğal havalandırma da, binalardaki enerji kullanımını (örneğin chillerlerde, pompalarda, fanlarda) azalt- maya yardımcı olabilecek bir unsurdur. 2. Doğal Havalandırma Doğal havalandırma, dış ortamdaki havanın binaya kapı ve pencere gibi açık- lıklardan girmesi ile bina kabuğundaki infiltrasyon ve eksfiltrasyon hareketleri olarak tanımlanabilir. Doğal havalan- dırma, sıcaklık farklarından kaynakla- nan yoğunluk farkları ile rüzgar basıncı sonucu gerçekleşen bir olaydır (Örneğin Şekil 1). Dikdörtgen biçimli bir binanın yüzeyinden giren rüzgar, karşılaştığı yüzeyde pozitif, arka yüzeylerde negatif basınç yaratmaktadır. Dolayısıyla hava, pozitif basınç olan yüzeydeki açıklıklar- dan içeri girmek, negatif olan yüzeydeki açıklıklardan dışarı çıkmak isteyecektir. İç ve dış ortam arasındaki sıcaklık farklılık- ları basınç farklılıklarına sebep olan hava yoğunluğundaki değişimlere yol açmakta- dır. İç ortam hava sıcaklığı dış ortamdan yüksek olduğunda, içerdeki hava binanın en yüksek kotundan dışarı, daha serin dış hava ise binanın alçak kotlarından içeri girmektedir. Bu hareket, sıcaklık denge- leri değiştiğinde tersine dönmektedir. Bu iki hava hareketi birbirlerini etkilemeyecek şekilde düşünülmelidir. Bu husus binanın mimarisinin ve açıklıkların, doğal hava- landırma şartlarını sağlayacak şekilde tasarlanması ile mümkündür. Havalandırmanın amaçlarından birisi yeterli iç hava kalitesi sağlamaktır. İç ve dış sıcaklıklara bağlı olarak havalandırma, soğutma etkisi de yapacaktır. Son yıllarda doğal havalandırmada buna dayalı tekno- lojiler geliştirilmeye başlanmıştır. Dr. İbrahim Çakmanus Çakmanus Mühendislik Enerji San. ve Tic. Ltd. Şti.