Yeşil Bina Dergisi 10. Sayı (Kasım-Aralık 2011)

YEŞİL BİNA / ARALIK 2011 31 • Kojenerasyon veya başka şekilde atık ısı çıkaran sistemlerin atık ısılarının, ihtiyaç olmayan zamanlarda depolanarak, ihtiyaç olan zamanlarda kullanılmasına katkı sağlaması • Güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerjinin depolanarak ihtiyaç olan saatlerde kullanımını sağlaması. Buz depolamada olduğu üzere faz değiştiren malzemelerle küçük hacimlerde önemli miktarda sıcak depolamak da mümkündür • Free cooling yapmaya olanak sağlaması. Yapılan araştırmalarda pik (peak) dışı zamanlarda (örneğin geceleri) kWh enerji üretiminde daha az fosil enerji tüketildiği tespit edilmiştir (1). Bunun nedenleri; a. Pik zamanlarda elektrik üretim santrallerindeki türbinler daha düşük verimle çalışmaktadır b. Elektrik iletim hatlarındaki kayıplar pik dışı zamanlarda (örneğin geceleyin) daha düşüktür. Çünkü geceleri daha az enerji nakli gerçekleştirilmektedir c. Enerji santrallerinde jeneratörlerde pik dışı zamanlarda kayıplar daha azdır d. Geceleri, pik dışı zamanlarda, emisyonu düşük ve daha verimli santrallerin çalıştırılması ve diğerlerinin devre dışı bırakılma olanağı bulunmaktadır. Bu da çevre dostu bir uygulamadır. Kaliforniya’da yapılan çalışmalarda, yukarıdaki faktörler nedeniyle pik dışı zamanlarda enerji üretiminin yüzde 10-30 daha verimli olduğu belirlenmiştir. Teknik olarak bu durumun Türkiye için de geçerli olduğu söylenebilir. Isıl Depolama Yukarıdaki hususlar dikkate alındı- ğında ısıl depolamanın gerçekten de “yeşil” olduğu söylenebilir. Diğer yandan çoğu HVAC tasarımcısı yüzde 20’ye kadar emniyet faktörü uygulamaktadır. Buna karşın, HVAC sistemleri ömürleri boyunca yüzde 100 kapasitede yüzde 5, yüzde 75 kapasitede yüzde 15, yüzde 50 kapasite- nin altında yüzde 80 süre çalışmaktadır. Dolayısıyla emniyet faktörleri ile büyütülen sistemler, ömürleri boyunca kapasitele- rinin çok altında çalışmaktadır. Halbuki ısıl depolama yapılırsa, emniyet faktörü ile cihaz kapasiteleri ile büyütmek yerine aynı oranda küçültmek olanaklı olmakta- dır. Böylece ilave bir masraf gerekmek- sizin sistem kapasitelerini küçültmek ve daha verimli bir işletme gerçekleştirmek mümkün olabilmektedir. Yukarıda açıklandığı üzere ısıl depo- lama sistemleri, ısıyı başka bir zamanda kullanmak üzere çeken ya da bir ortama ekleyen ve verimliliği artıran sistemlerdir. HVAC uygulamaları için ısıl depolama, ısının ısıtma ve soğutmada kullanılan sıcaklıklarda depolanmasını içerir. Yük- sek sıcaklıkta depolama genellikle güneş enerjisi ya da yüksek sıcaklıklı ısıtmayla ilgiliyken; soğuk depolama, iklimlendirme ve soğutma sıcaklık uygulamalarını içerir. Şekil 1’de bir soğutma sistemi ısıl depo- lama prensip şeması verilmiştir (2). Isıl depolama ile enerji, yüklenebi- lir, depolanabilir ve günlük, haftalık vb. temelde ya da hızlı proses çevrimleri biçi- minde dağıtılabilir. Duyulur ısıl depolamada çok kullanılan Şekil 1. Chiller ile ısıl depolama (2)